فلج بلز یا فلج صورت در اثر ضعف یا فلج موقتی عصب هفتم جمجمه‌ای (عصب صورت) بروز می‌کند.
عصب صورت در امتداد قاعده مغز و از زیر گوش‌ها تا هر دو طرف صورت قرار گرفته است و رشته‌های این عصب، عضلات مربوط به حالات چهره را کنترل می‌کنند. حرکت پلک چشم و پیشانی و همچنین حس چشایی در برخی از قسمت‌های زبان نیز توسط عصب صورت کنترل می‌شود.
در اثر فلج شدن عصب صورت، امکان دارد یک طرف از صورت دچار افتادگی شده و یا سفت شود. این حالت بیشتر در زمان لبخند زدن مشخص می‌شود. همچنین دشواری در بستن چشم یا بالا بردن ابرو در طرف آسیب‌دیده صورت نیز در بیماران شایع می‌باشد.
در این مقاله علت، علائم و نحوه درمان فلج بلز شرح داده می‌شوند.
دلایل بروز فلج بلز
علائم فلج بلز معمولا به صورت ناگهانی ایجاد می‌شوند. اگرچه علائم این عارضه از لحاظ شدت و مدت زمان متغیر هستند، در بیشتر موارد این علائم پس از چند هفته بهبود پیدا کرده و رفع می‌شوند.
علائم فلج بلز معمولا به صورت ناگهانی ایجاد می‌شوند. اگرچه علائم این عارضه از لحاظ شدت و مدت زمان متغیر هستند، در بیشتر موارد این علائم پس از چند هفته بهبود پیدا کرده و رفع می‌شوند. 
علت بروز فلج بلز به طور دقیق مشخص نمی‌باشد ولی معمولا در افرادی که دارای علائم این فلج هستند، ورم و التهاب عصب هفتم جمجمه‌ای (عصب صورت) مشاهده می‌شود.
پزشکان بر این باور هستند که عفونت ویروسی می‌تواند سبب شود تا دستگاه ایمنی بدن بر عصب صورت اثر گذاشته و منجر به التهاب و ورم شود. عفونت‌های ویروسی مرتبط با بروز علائم فلج بلز شامل:
- هرپس سیمپلکس مرتبط با تبخال دهانی و تبخال تناسلی
- هرپس زوستر مرتبط با بیماری زونا و آبله مرغان
- ویروس آنفولانزا، خصوصا آنفولانزای B
- ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)
- ویروس اپشتین مرتبط با مونونوکلئوز
- سارکوئیدوز که باعث التهاب اندام‌های مختلف می‌شود
- بیماری‌های دست،پا و دهان
- ویروس اوریون
- سرخجه یا سرخک آلمانی
- آدنو ویروس مرتبط با برونشیت، ذات‌الریه و التهاب ملتحمه
- عفونت‌های سیتومگالو ویروس مرتبط با آبله مرغان و مونونوکلئوز
در برخی از موارد، فلج بلز در اثر آسیب‌دیدگی یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند دی‌کلرومتان ایجاد می‌شود.
احتمال بروز فلج بلز در چه افرادی بیشتر است؟
این احتمال در افراد زیر بیشتر است:
- افراد باردار
- افراد مبتلا به بیماری‌های بخش‌های فوقانی دستگاه تنفسی
- اشخاص مبتلا به دیابت
- افراد دارای سابقه خانوادگی بروز فلج بلز
عارضه‌هایی که سبب افزایش احتمال بروز فلج بلز می‌شوند شامل:
- بیماری لایم
- ام اس
- سندروم گیلن
- میاستنی گراویس
علائم فلج بلز
نشانه اصلی فلج بلز، افتادگی صورت و دهان است که تنها نیمی از صورت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگاننشانه های اولیه فلج بلز شامل :
- تب خفیف
- سفتی گردن
- درد در اطراف فک و یا پشت و داخل گوش
- ضعف و سفتی در یک طرف صورت
دیگر علائم فلج بلز عبارتند از:
- عدم توانایی در کنترل عضلات مرتبط با حالات چهره مانند لبخند زدن، بالا بردن ابروها و چشمک زدن، اخم کردن یا بستن چشم‌ها
- سردرد
- آبریزش از دهان در اثر عدم توانایی در بستن دهان به طور کامل
- ریزش اشک از چشم
- بی‌حسی یا از دست دادن حس در صورت
- افزایش حساسیت به صدا
- از دست دادن حس چشایی در نیمی از قسمت جلوی زبان
- آبریزش چشم ناشی از خشکی چشم که در اثر دشواری یا عدم توانایی در بستن کامل پلک چشم در قسمت آسیب‌دیده صورت بروز می‌کند.
ممکن است علائم فلج بلز در صورت مشابه علائم سکته مغزی باشند. البته فلج بلز هیچ علائم عصبی دیگری ندارد و بر خلاف سکته مغزی خطرناک نمی‌باشد. در صورت بروز علائم شبیه سکته مغزی که به همراه افتادگی صورت ایجاد می‌شوند (مانند گفتار نامفهوم، تاری دید و ضعف در دستان) بایستی فورا با اورژانس تماس گرفته شود.
علائم فلج بلز معمولا موقتی هستند و بسیاری از افراد پس از سه هفته به میزان قابل توجهی بهبود پیدا کرده و ۸۵ درصد از افراد نیز پس از چند ماه به طور کامل درمان می‌شوند.
تشخیص فلج بلز
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص فلج بلز وجود ندارد. این عارضه معمولا از طریق معاینه و ارزیابی ظاهری توسط پزشک قابل تشخیص است.
در طول معاینه، پزشک از بیمار درخواست می‌کند که حرکات مختلف صورت مانند لبخند، سوت زدن، بالا بردن ابروها و بستن چشم‌ها را انجام دهد. در زمان انجام این حرکات، پزشک عضلات صورت را جهت ارزیابی هرگونه ضعف در یک طرف صورت، مورد بررسی قرار می‌دهد.
جهت رد احتمال وجود موارد اورژانسی مانند سکته مغزی پزشک قابلیت حرکتی، میزان هوشیاری، گفتار و دیگر موارد را ارزیابی می‌کند.
عارضه‌هایی که از قبل وجود داشته‌اند نیز بررسی می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که فلج بلز در اثر مواردی مانند بیماری لایم، تومور مغزی یا دیابت ایجاد نشده باشد. به این منظور از آزمایش‌های زیر استفاده می‌شود:
- نوار عصب و عضله به منظور کسب اطلاع از مشکلات مرتبط با اعصاب مانند وجود هر گونه آسیب‌دیدگی عصبی، شدت و میزان آسیب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- از ام آر آی یا سی تی اسکن جهت اطمینان از عدم فشردگی اعصاب در اثر تومور مغزی یا شکستگی استخوان استفاده می‌شود.
- از آزمایش خون برای اطمینان از وجود مواردی مانند بیماری لایم، دیابت یا عارضه‌های دیگر استفاده می‌شود.
درمان فلج بلز
این بیماری معمولا با گذشت زمان و بدون درمان بهبود پیدا می‌کنند. در مدت زمان چند ماه که قدرت عضله صورت به حالت عادی باز می‌گردد، جهت کمک به روند بهبود می‌توان از اقدامات زیر استفاده کرد:
- استفاده از قطره چشم به طور مرتب (در سمت آسیب‌دیده صورت) جهت مرطوب نگه داشتن قرنیه چشم
- کاهش التهاب با استفاده از داروهای کورتیکو استروئید
- تسکین درد با مصرف ایبوپروفن، استامینوفن و یا دیگر داروهای مُسکن بدون نیاز به تجویز پزشک
- درمان عفونت با استفاده از داروهای ضد ویروس و ضد باکتری (در صورتی که علائم در اثر ویروس یا باکتری ایجاد شده باشند)
- استفاده از چشم‌بند مخصوص یا پوشاندن چشم در قسمت آسیب‌دیده صورت برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی، حساسیت یا خشکی.
- استفاده از تمارین فیزیوتراپی برای تقویت عضلات صورت
- استفاده از کمپرس گرم و مرطوب برای کمک به تسکین درد در صورت
- تحریک عضلات صورت با استفاده از ماساژ صورت
در صورت تمایل به استفاده از طب مکمل یا جایگزین برای درمان فلج بلز می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
- تکنیک‌های آرام‌سازی
- تحریک الکتریکی
- ویتامین‌درمانی، مصرف ویتامین B6، B12 و روی
- طب سوزنی
- استفاده از روش بیوفیدبک
فیزیوتراپی برای درمان فلج بلز
هدف اصلی فیزیوتراپی برای فلج بلز بازسازی عملکرد مغزی، عصبی و عضلانی می‌باشد. انجام تمارین فیزیوتراپی به تقویت عضلات صورت و بازآموزی آن‌ها کمک می‌کند. البته تاثیر تمارین مخصوص صورت کاملا به بیمار بستگی دارد. مهم‌ترین نکته در این ارتباط، انجام تمارین به صورت صحیح، موثر و مداوم می‌باشد. انجام تمارین مخصوص صورت بسیاری ساده می‌باشد. توصیه می‌شود که بیمار تمارین ویژه صورت برای بهبود فلج بلز را مقابل آیینه انجام دهد.
حرکت های مخصوص چشم
تمارین مخصوص چشم به بهبود نحوه انجام حرکات توسط چشم و پلک چشم کمک می‌کنند.
نحوه انجام تمارین مخصوص چشم
- گردن خود را در حالت راست و مستقیم قرار دهید. بدون این که گردن خود را خم کنید، نگاه خود را به سمت زمین پایین بیاورید.
- پشت انگشت اشاره خود را بر روی پلک چشم قرار دهید تا از بسته ماندن آن اطمینان حاصل کنید. سپس با دست دیگر، به آرامی ابروی خود را در امتداد خط ابرو بالا کشیده و ماساژ دهید. این حرکت را برای چشم دیگر نیز تکرار کنید.
- به آرامی هر دو چشم خود را فشرده و تا حد امکان باریک کنید به شکلی که انگار در معرض نور خورشید قرار گرفته‌اید. فشردن چشم‌ها را تا حدی ادامه دهید تا این که چشم‌ها بسته شوند. این تمرین نه تنها به بسته شدن پلک‌ها کمک می‌کند، بلکه از سفت شدن پلک‌ها نیز جلوگیری می‌کند.
- به آرامی چشم‌ها را به نوبت باز و بسته کنید. در زمان انجام این تمرین، به چشم‌ها فشار وارد نکنید.
تمرین های مخصوص ابرو
این تمرین بیشتر عضلات صورت را درگیر می‌کند.
چگونگی انجام تمارین مخصوص ابرو
- در آیینه به خود نگاه کنید. به آرامی هر دو ابرو را با استفاده از انگشتان بالا بیاورید. این وضعیت را برای مدت ۱۰ تا ۱۵ ثانیه حفظ کنید. سپس اخم کنید به صورتی که در بینی چین و چروک ایجاد شود. به آرامی صورت خود را به حالت اولیه باز گردانید. ابروهای خود را نیز پایین بیاورید.
- نوک انگشتان خود را بر روی ابرو در قسمت آسیب‌دیده صورت قرار دهید. با حرکت انگشتان به سمت خط رویش مو، ابروها را مالش دهید.
تمارین مخصوص لب
این تمرین به تقویت و کشش عضلات صورت و بهبود حرکات لب کمک می‌کند.
نحوه انجام تمرین مخصوص لب
- هر دو انگشت اشاره خود را بر گوشه لب‌ها قرار دهید. به آرامی انگشتان را به سمت عقب و به طرف گوش‌ها ببرید به شکلی که حالت لبخند در لب‌ها ایجاد شود. انگشتان را از گوشه لب‌ها بردارید ولی حالت لبخند را حفظ کنید. سپس برای مدت چند ثانیه استراحت کرده و دوباره این تمرین را انجام دهید.
- به آرامی و به طور پیوسته هر دو گوشه دهان خود را به نوبت به یک طرف و سپس به طرف دیگر حرکت دهید.
- لب بالای خود را به طرف بالا جمع کرده و سعی کنید تا لب بالا را برجسته نگه دارید.
- لب‌ها را بسته نگه دارید. به آرامی لب‌ها را بر روی هم فشار داده و سپس رها کنید. شما بایستی فشردگی لب‌ها را تا زمان احساس حرکت در پلک چشم‌ها حفظ کنید. در زمان انجام این تمرین بایستی بر شل کردن عضلات اطراف چشم تمرکز کنید. امکان دارد در ابتدا چشمان شما نیز در زمان تمرین حرکت کنند. با انجام این تمرین به صورت مداوم، قادر خواهید بود که تمرین حرکت لب را بدون حرکت چشم‌ها انجام دهید.
- لب‌های خود را بر روی یکدیگر فشار داده و این حالت فشردگی را برای مدتی حفظ کنید.
- در هر دو لب خود حالت کشش ایجاد کرده و حرکت دندان‌قروچه را انجام دهید.
- لبخند بزنید و تا زمان ثابت ماندن پلک چشم، بر روی لبخند تمرکز کنید. در زمان انجام این تمرین، گردن را به چپ یا راست خم نکنید.
- لبخند بزنید به شکلی که دندان‌هایتان قابل مشاهده باشد. سپس بدون نشان دادن دندان‌ها لبخند بزنید. این تمرین را به نوبت انجام دهید.
- استفاده از بعضی از حروف در زمان صحبت کردن به بهبود حرکات لب کمک می‌کند. به این منظور از لغاتی که دارای حروف ب، م، ف و پ هستند استفاده کنید. این تمرین را با ملایمت و به آرامی انجام دهید. لغات مورد نظر را در زمان نگاه کردن در آیینه به طور مداوم تکرار کنید.
- گونه‌های خود را از هوا پر کنید (مشابه حالت فوت کردن هوا). این وضعیت را به گونه‌ای حفظ کنید که هوا از دهان خارج نشود. برای مدت ۳ تا ۵ ثانیه در همین حالت قرار بگیرید.
تمارین مخصوص گردن
این تمرین به کشش عضلات گردن کمک کرده و منجر به بهبود انعطاف‌پذیری می‌شود.
نحوه انجام تمرین مخصوص گردن
- سر خود را کمی به سمت عقب نگه داشته و سپس به طرف راست خم کنید.
- این وضعیت را برای مدت ۱۰ ثانیه حفظ کرده و سپس به آرامی به وضعیت اولیه باز گردید.
- این تمرین را برای طرف چپ نیز انجام دهید.
میزان بهبودی فلج بلز پس از درمان
با وجود این که فلج بلز می‌تواند برای بیمار نگران‌کننده باشد، عملکرد عصب به مرور زمان به حالت طبیعی باز خواهد گشت. در واقع ۸۵ درصد از افراد دارای علائم فلج بلز پس از چند ماه بهبود پیدا خواهند کرد. در ارتباط با فلج بلز در کودکان بایستی توجه شود که احتمال بهبودی کامل در کودکان بیشتر از افراد دیگر می‌باشد.
میزان بهبود کامل به شدت علائم و میزان آسیب‌دیدگی عصب بستگی دارد. در افرادی که دچار فلج کامل عضله هستند، دوره بهبودی طولانی‌تر خواهد بود.
عوارض احتمالی
یکی از مهم‌ترین عوارض ناشی از فلج بلز، تاثیر منفی بر روی بینایی شخص می‌باشد. در ارتباط با فلج بلز و خشکی چشم بایستی گفته شود که معمولا بستن کامل چشم در قسمت آسیب‌دیده صورت دشوار است و این مساله می‌تواند سبب خشکی چشم شود. امکان دارد خشکی بیش از حد چشم سبب بروز عفونت یا زخم قرنیه شود و برای بینایی شخص مشکل ایجاد کند.
سوال‌های رایج در مورد فلج بلز
در اثر بروز استرس شدید، سیستم ایمنی بدن ضعیف می‌شود. ضعیف شدن سیستم ایمنی می‌تواند سبب شود تا مانند فلج بلز، عملکرد بخش‌هایی از بدن با مشکل مواجه شوند.
فلج بلز معمولا در عرض ۲ هفته شروع به بهبود می‌کند ولی امکان دارد به ۳ تا ۶ ماه زمان جهت بهبود کامل این عارضه نیاز باشد.
از خوردن مواد غذایی سفت که نیاز به جویدن زیاد دارند بایستی خودداری شود. به این منظور بایستی مواد غذایی که جویدن آن راحت باشد (مانند پاستا و ماکارونی، ماهی، گوشت و سبزیجات کاملا پخته) مصرف شود.
بر طبق اطلاعات موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی، فلج بلز با سردرد، عفونت مزمن گوش میانی، فشار بالای خون، دیابت، تومور، بیماری لایم و عارضه‌های دیگر مرتبط می‌باشد.
بیمار نبایستی در صورت احساس بهبودی در علائم، مصرف داروها را قطع کرده و میزان مصرف دارو را تغییر دهد (مگر طبق دستور پزشک). افراد نباید میزان فعالیت‌های خود را کاهش دهند. استراحت در بهبود فلج بلز تاثیری ندارد. همچنین بیمار بایستی از قطع ناگهانی مصرف کورتیکو استروئید اجتناب کند. استفاده از کورتیکو استروئید باید به تدریج کاهش پیدا کند.
محصولات
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
