مفصل شانه دارای بیشترین قابلیت تحرک در بین مفصل‌های گوی و کاسه‌ای در بدن می‌باشد. این مفصل در معرض آسیب‌دیدگی و ساییدگی قرار دارد. در اثر بروز سندروم گیرافتادگی شانه، عوامل مختلفی سبب بروز درد و محدودیت در قسمت تاندون روتاتور کاف (خصوصا تاندون سوپرا اسپیناتوس) بین قسمت فوقانی بازو و قسمت فوقانی شانه (آکرومیون) می‌شوند. این عارضه خصوصا در افرادی که دست‌های خود را به طور مکرر به بالای سر می‌برند شایع می‌باشد.
پوشیدن لباس یا خوابیدن بر روی شانه آسیب‌دیده می‌تواند باعث بروز درد شود. وارد شدن فشار بیش از حد، تغییر در بافت ناشی از ساییدگی، تجمع کلسیم در بافت و یا التهاب می‌توانند باعث بروز سندروم گیرافتادگی شانه شوند. در تمامی این موارد، عضله دچار تنش غیر طبیعی (عدم تعادل در سیستم عضلانی و بافت فاشیا) می‌شود. روش‌های مختلفی جهت بازیابی تعادل و رفع درد وجود دارند.
به طور کلی، هر چه درمان سریع‌تر آغاز شود، احتمال بهبود علائم عارضه بدون نیاز به جراحی افزایش پیدا می‌کند.
علت بروز سندروم گیرافتادگی شانه
دلایل بروز سندرم گیرافتادگی شانه عبارتند از :
استفاده بیش از حد
بسیاری از حرکات و فعالیت‌های ورزشی مستلزم حرکت مداوم شانه می‌باشند. برای مثال در زمان نقاشی ساختمان، زمانی که دست را برای رنگ کردن دیوار بالا می‌آورید، جهت اطمینان از ایمن بودن حرکت از نظر مکانیکی، عضلات شانه به سختی در حال فعالیت هستند. با خسته شدن عضلات، الگوی حرکت دست تغییر کرده و در نتیجه فضای سابآکرومیال به تدریج کاهش پیدا کرده تا این که سندرم گیرافتادگی ایجاد می‌شود.
آسیب‌دیدگی
در اثر اتفاقات مختلف امکان دارد ضربه مستقیم به شانه وارد شود. تاندون سوپرا اسپیناتوس در امتداد قسمت کنار شانه قرار دارد و معمولا در اثر آسیب‌دیدگی دچار مشکل می‌شود. وارد شدن آسیب به سوپرا اسپیناتوس بر توانایی آن جهت حفظ راستای مفصل شانه تاثیر منفی می‌گذارد. در نتیجه، تغییر در وضعیت مفصل شانه سبب کاهش فضای سابآکرومیال و در نهایت بروز سندرم گیرافتادگی شانه می‌شود.
اختلال‌های ساختاری
هر گونه آسیب ساختاری یا تغییرات تخریبی در مفصل شانه می‌تواند منجر به بروز سندروم گیرافتادگی شانه شود. اختلال‌های ساختاری شایع عبارتند از:
- پارگی لابروم شانه
- پارگی عضله روتاتور کاف
- تشکیل زائده استخوانی ناشی از تغییرات مربوط به التهاب مفاصل
Block "moshvereh" not found
مکانیک ضعیف شانه
در زمان حرکت دادن شانه ساختارهای استخوان بازو، استخوان کتف، استخوان ترقوه و ستون فقرات مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از این ساختارها نقش مهمی در حفظ فضای سابآکرومیال و بهبود مکانیک حرکتی ایفا می‌کنند.
هر گونه اختلال در این بخش‌ها می‌تواند منجر به بروز سندروم گیرافتادگی شانه شود. برای مثال، ضعف در عضلات اطراف استخوان کتف سبب کاهش توانایی آن در چرخش به طرف بالا و در نهایت کاهش فضای سابآکرومیال می‌شود.
وضعیت نامناسب بدنی
وضعیت بدنی در حفظ ثبات شانه تاثیر به سزایی دارد. وضعیت نامناسب بدنی شامل خم کردن شانه‌ها و ستون فقرات می‌باشد. در این حالت استخوان کتف جهت چرخش در وضعیت نامناسبی قرار گرفته و در زمان بالا آوردن دست بالای سر، گیرافتادگی شانه ایجاد می‌شود.
جهت اطلاع از اهمیت مطلب فوق، در یک وضعیت مناسب بدنی بر روی یک صندلی بنشینید و دست خود را بالا بیاورید. در این حالت دامنه کامل حرکتی وجود دارد و درد بسیار کمی احساس خواهد شد.
حالا به سمت جلو خم شده و دست خود را بالا بیاورید. در این حالت دامنه حرکتی کاهش پیدا کرده و احساس گیرافتادگی در شانه احساس خواهد شد؛ چرا که در وضعیت استخوان کتف تغییر ایجاد شده است.
عوامل موثر در بروز سندروم گیرافتادگی شانه
سندروم گیرافتادگی شانه معمولا نشان‌دهنده وجود ساییدگی است. این عارضه بیشتر در افرادی ایجاد می‌شود که به طور مکرر در زمان انجام فعالیت‌ها دست خود را بالای سر خود می‌برند. فعالیت‌های ورزشی مختلف نیز در بروز این عارضه موثر هستند. سندروم گیرافتادگی شانه در مشاغل و ورزش‌های زیر بیشتر شایع است:
- نقاش ساختمان
- مکانیک خودرو
- شناگران
- تنیس‌بازان
- بدن‌سازان و وزنه‌برداران
- بازیکنان والیبال
- بازیکنان بدمینتون
- بازیکنان هندبال
تا زمان رفع درد بایستی از انجام ورزش‌های فوق خودداری شود.
علائم سندروم گیرافتادگی شانه
معمولا علائم این سندروم در ابتدا خفیف هستند و به تدریج تشدید می‌شوند. در مراحل اولیه، در اثر توقف فعالیت‌ها درد پس از یک روز رفع خواهد شد. البته با پیشرفت سندرم، این عارضه مزمن شده و بالا بردن دست حتی در زمان فعالیت‌های ساده می‌تواند باعث بروز درد شود. علائم سندروم گیرافتادگی شانه شامل:
- شانه‌درد که هم در زمان استراحت و هم در زمان فعالیت بروز می‌کند؛ خصوصا در زمان بالا بردن دست بالای سطح شانه‌ها. درد معمولا در زمان بلند کردن اجسام و بالا بردن دست، به طور ناگهانی ایجاد شده و در برخی از مواقع نیز درد از قسمت جلوی شانه به کنار بازو منتشر می‌شود.
- ضعف خفیف تا متوسط که با بالا بردن دست تشدید می‌شود.
- التهاب و احساس درد هنگام لمس در قسمت جلوی شانه (التهاب شانه)
- شنیده شدن صدا در قسمت مفصل در زمان حرکت دادن شانه
- بی‌حسی یا احساس گزگز در دست‌ها
- دشواری در یافتن موقعیت راحت جهت خوابیدن
تشخیص سندروم گیرافتادگی شانه
جهت تشخیص گیرافتادگی شانه از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود. متخصص فیزیوتراپی از آزمون‌های متعدد جهت تشخیص علت و محل گیرافتادگی استفاده می‌کند. امکان دارد از ام آر آی به این منظور استفاده شود؛ ولی استفاده از این روش توسط متخصص فیزیوتراپی برای تشخیص سندروم گیرافتادگی شانه الزامی نمی‌باشد. تصویربرداری با اشعه ایکس به نشان دادن انواع استخوانیِ آکرومیون و مشاهده کاهش فضای سابآکرومیال کمک می‌کند.
درمان سندروم گیرافتادگی شانه
هدف برنامه توان‌بخشی سندروم گیرافتادگی شانه کاهش درد و التهاب، بهبود یا حفظ قابلیت حرکتی شانه، تقویت عضلات ضعیف و بهبود مشکلات مرتبط با وضعیت بدنی می‌باشد.
سرمادرمانی/ استفاده از یخ
استفاده از یخ یا سرمادرمانی و به‌کارگیری نوارهای فشرده‌سازی در قسمت دردناک برای مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در هر ساعت به کاهش علائم این عارضه کمک می‌کند. در نهایت تعداد دفعات استفاده از این روش بایستی به ۳ تا ۴ بار در روز کاهش داده شود. یخ بایستی در یک حوله پیچیده شود تا از آسیب‌دیدگی پوست جلوگیری شود.
استراحت
از انجام هر گونه فعالیت یا حرکت که باعث بروز درد می‌شود بایستی خودداری شود. درد نشان‌دهنده تشدید التهاب و تاخیر در روند بهبود است.
به منظور حفظ آمادگی جسمانی می‌توانید از دوچرخه ثابت استفاده کنید. دوره استراحت و استفاده از یخ و داروهای ضد التهابی بایستی تا یک هفته ادامه پیدا کند.
مصرف دارو
امکان دارد پزشک داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن تجویز کند. ورزشکاران مبتلا به آسم نباید از ایبوپروفن استفاده کنند. مصرف دارو در دوران اولیه توان‌بخشی (در مدت چند روز اول) به بهبود عارضه کمک می‌کند، ولی استفاده بیش از این مدت تاثیر چندانی در بهبود ندارد.
تاثیر فیزیوتراپی در درمان سندروم گیرافتادگی شانه
درمان زودهنگام بلافاصله پس از بروز سندروم گیرافتادگی شانه از اهمیت زیادی برخوردار است. امکان دارد در اثر این سندروم، عارضه‌های دیگری مانند التهاب بورس، پارگی یا التهاب تاندون روتاتور کاف ایجاد شوند.
فیزیوتراپی در درمان سندروم گیرافتادگی شانه تاثیر به سزایی دارد. متخصص فیزیوتراپی جهت طرح‌ریزی برنامه درمانی ویژه، با بیمار همکاری می‌کند. برنامه درمانی شامل:
- درمان دستی : امکان دارد متخصص فیزیوتراپی از تکنیک‌های درمان دستی مانند حرکات آرام در قسمت مفصل، ماساژ بافت نرم (ماساژ درمانی) و حرکات کششی جهت بهبود قابلیت حرکتی و رفع گیرافتادگی شانه استفاده کند.
- الکتروتراپی : ممکن است متخصص فیزیوتراپی از روش‌های الکتروتراپی مانند اولتراسوند جهت کاهش درد و التهاب استفاده کند. در این روش امواج صوتی با فرکانس بالا به بافت مورد نظر منتقل می‌شود.
- تمارین مربوط به افزایش دامنه حرتی : این تمارین ورزشی و حرکات کششی به حرکت صحیح شانه و استخوان کتف کمک کرده و بیمار می‌تواند بدون بروز درد، فعالیت‌های روزانه خود را ادامه دهد.
- ورزش‌های تقویتی : متخصص فیزیوتراپی، نوع ورزش تقویتی مناسب برای بیمار را تعیین می‌کند. در اثر بروز سندروم گیرافتادگی شانه، به علت ضعیف شدن عضلات روتاتور کاف معمولا سر استخوان بازو به سمت جلو و بالا حرکت می‌کند. تقویت عضلات روتاتور کاف و استخوان کتف به بهبود وضعیت قرارگیری سر استخوان بازو و رفع گیرافتادگی شانه کمک می‌کند. همچنین ممکن است جهت تقویت عضلات از تمارین مقاومتی نیز استفاده شود. پس از تکمیل برنامه فیزیوتراپی، از برنامه تمرین در منزل جهت ادامه تقویت عضلات استفاده می‌شود.
- آموزش به بیمار : یادگیری وضعیت صحیح بدنی بخش مهمی از روند توان‌بخشی محسوب می‌شود. برای مثال زمانی که شانه‌ها به سمت جلو خم شوند، تاندون‌های قسمت جلوی شانه ممکن است دچار گیرافتادگی شوند. متخصص فیزیوتراپی جهت بهبود وضعیت بدنی با بیمار همکاری کرده و در ارتباط با ایجاد تغییر در محیط کار به بیمار توصیه‌های لازم را ارائه می‌دهد. بیمار همچنین در ارتباط با وضعیت‌های مختلف بدنی برای خوابیدن و استفاده از بالش مناسب جهت جلوگیری از بروز درد در زمان خوابیدن، موارد لازم را فرا می‌گیرد.
- تمارین عملکردی : با بهبود علائم، متخصص فیزیوتراپی نحوه صحیح انجام تمارین عملکردی (مانند بلند کردن و قرار دادن یک جسم بر روی قفسه یا پرت کردن توپ) را با استفاده از مکانیک صحیح شانه به بیمار آموزش می‌دهد. این نوع تمرین به رفع درد در محیط کار، منزل و در زمان انجام فعالیت‌های ورزشی کمک می‌کند.
- استفاده از نوار کششی : می‌توان از نوار کششی کینزیو برای افزایش قابلیت حرکتی عضلات روتاتور کاف برای بهبود ثبات شانه استفاده کرد. این نوع نوار به جلوگیری از فعالیت عضلات هایپرتونیک (سفت و منقبض) که در بروز وضعیت نامناسب بدنی موثر هستند، کمک می‌کند.
چه ورزش‌هایی را می‌توان برای بهبود سندروم گیرافتادگی شانه انجام داد؟
در صورتی که درد شانه شدید باشد و با انجام تمارین ورزشی زیر پس از ۶ تا ۸ هفته بهبود پیدا نکند، بایستی به پزشک یا متخصص فیزیوتراپی مراجعه شود.
تمرین شماره ۱: تقویت عضلات شانه
برای انجام این ورزش:
- ترابند یا نوار مقاومتی را در ارتفاع قفسه سینه، به دستگیره در محکم کنید.
- هر دو طرف نوار مقاومتی را در دست بگیرید. می‌توانید قسمت انتهایی نوار را دور کف دست خود بپیچید.
- آرنج‌های خود را به طور مستقیم به سمت عقب آورده به طوری که استخوان کتف از دو طرف به سمت ستون فقرات نزدیک شود.
- از بالا بردن شانه‌ها خودداری کرده و آرنج‌ها را نزدیک به بدن خود نگه دارید.
- به آرامی به وضعیت اولیه بازگردید و این حرکت را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
تمرین شماره ۲: چرخش خارجی شانه
این تمرین برای تقویت عضلاتی مانند عضله اینفرا اسپیناتوس (زیر خاری)، عضله گرد کوچک (تِرِس مینور) و بخشی از عضله دلتوئید مناسب می‌باشد. چرخش خارجی تمرین بسیار مهمی برای بهبود درد شانه محسوب می‌شود چرا که تقویت عضلات مورد نظر از قرارگیری شانه در وضعیت نامناسب جلوگیری می‌کند.
برای انجام این ورزش:
- نوار مقاومتی را در ارتفاع آرنج به دستگیره در محکم کنید.
- در حالت ایستاده نزدیک نوار قرار بگیرید و آرنج را در زاویه ۹۰ درجه قرار دهید.
- نوار را گرفته و استخوان کتف خود را به سمت عقب ببرید. سپس ساعد را به سمت خارج چرخش دهید تا حدی که درد ایجاد نشود.
- به آرامی به حالت اولیه بازگردید.
- این تمرین را ۱۰ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
تمرین شماره ۳: چرخش داخلی شانه
این تمرین سبب تقویت عضلاتی مانند عضله زیر کتفی و عضله دلتوئید قدامی می‌شود.
برای انجام این ورزش:
- نوار مقاومتی را در ارتفاع آرنج به دستگیره در محکم کنید.
- در حالت ایستاده نزدیک نوار قرار بگیرید و آرنج را در زاویه ۹۰ درجه قرار دهید.
- انتهای نوار را در دست گرفته به آرامی ساعد را به سمت بدن خود چرخش دهید.
- سپس به تدریج به وضعیت اولیه برگردید.
- این تمرین را ۱۹ تا ۱۵ بار تکرار کنید.
تزریق کورتیکواستروئید
با توجه به این که التهاب در بروز سندروم گیرافتادگی شانه موثر می‌باشد، امکان دارد تزریق استروئید به همراه فیزیوتراپی به تقویت شانه کمک کند.
جراحی
در صورتی که سندروم گیرافتادگی شانه در اثر ناهنجاری‌های ساختاری ایجاد شده باشد، امکان دارد به استفاده از جراحی نیاز باشد. هدف جراحی، افزایش فضای زیر ناحیه سابآکرومیال جهت جلوگیری از گیرافتادگی مجدد ساختارهای مورد نظر می‌باشد. به این منظور از روش کم‌تهاجمی جراحی آرتروسکوپی استفاده می‌شود. در موارد شدیدتر امکان دارد به جراحی باز نیاز باشد.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگان