انحراف زانو نوعی بیماری است که معمولاً از آن به عنوان ژنوم واروم یاد می‌شود. این همان چیزی است که باعث می‌شود برخی افراد دچار پای پرانتزی شوند.
این اتفاق زمانی می‌افتد که استخوان درشت‌نی شما که استخوانی بزرگتر در قسمت ساق پایتان است، به جای اینکه با استخوان فمور که استخوانی بزرگتر در قسمت ران است هم‌تراز شود، به سمت داخل چرخش پیدا می‌کند. این باعث می‌شود که زانوهای شما به سمت بیرون برگردند.
نقطه مقابل زانوی پرانتزی، زانوی والگوس است که باعث می‌شود برخی از افراد به زانوی ضربدری دچار شوند. زانوی ضربدری زمانی اتفاق می‌افتد که استخوان درشت‌نی در ساق پا نسبت به استخوان ران به سمت خارج چرخش داشته باشد.
رابطه بین موقعیت‌های استخوان فمور در ران و استخوان درشت‌نی در ساق پا، تراز شدن تیبیا فمورال نامیده می‌شود. در حالت ایده آل، این دو استخوان باید یک تراز 180 درجه‌ای داشته باشند. اگر فقط چند درجه کمتر باشد، ممکن است فرد سال‌ها هیچ علائمی را تجربه نکند.
زانوی پرانتزی چیست؟
زانوی پرانتزی، نوعی انحراف در زانو است که در آن پاهای فرد به حالت خمیده به نظر می‌رسد، به این معنی که حتی در هنگامی که مچ پاها به هم چسبیده باشند، زانوها کاملاً از هم فاصله داشته باشند. زانوی پرانتزی به عنوان انحراف زانوی Genu Varum نیز شناخته می‌شود.
زانوی پرانتزی گاهی اوقات می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مانند بیماری بلانت (Blount’s) یا راشیتیسم باشد و منجر به آرتروز در زانوها و لگن شود. گزینه‌های درمانی برای این نوع انحراف زانو شامل استفاده از بریس، گچ گرفتن یا جراحی برای اصلاح ناهنجاری‌های استخوانی موجود می‌باشد.
این وضعیت در نوزادان به دلیل موقعیت و فضای تنگی که در رحم مادر تجربه می‌کنند، نسبتاً شایع است. به طور معمول، هیچ درمانی برای این نوزادان لازم نیست. وقتی کودک معمولاً بین 12 تا 18 ماهگی شروع به راه رفتن می‌کند، پاهای او شروع به صاف شدن می‌کند. در بیشتر موارد، هیچ عارضه جانبی ماندگاری در کودکان وجود ندارد. اگر سن کودک شما بالاتر از 2 سال است، ولی هنوز زانوهایش حالت پرانتزی دارند، باید به پزشک مراجعه کنید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دلایل بروز انواع انحراف زانو، ادامه مطلب را مطالعه کنید.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگان
دلایل پرانتزی شدن زانوها
بیماری بلانت
در بیماری بلانت (Blount) که به آن تیبیا وارا (tibia vara) نیز گفته می‌شود، استخوان ساق پای کودک به طور غیرطبیعی رشد می‌کند و در زیر زانوها خم می‌شود. وقتی کودک شما شروع به راه رفتن می‌کند، این حالت خمیدگی پاها بدتر می‌شود.
این وضعیت ممکن است خیلی زود آشکار شود، اما در برخی موارد علائم ممکن است تا زمانی که کودک به بلوغ نرسد قابل توجه نباشد. با گذشت زمان، زانوهای پرانتزی می‌توانند منجر به بروز مشکلات مفصلی در زانوها شوند.
بیماری بلانت در زنان، آفریقایی، آمریکایی‌ها و کودکان مبتلا به چاقی مفرط بیشتر دیده می‌شود. کودکانی که زود راه می‌روند بیشتر در معرض خطر هستند. کودک به طور معمول باید بین 11 تا 14 ماهگی شروع به راه رفتن کند.
راشیتیسم
راشيتيسم يا نرمي استخوان بیماری است که در نتیجه کمبود طولانی مدت ویتامین D ایجاد می‌شود. این بیماری باعث نرمی و ضعیف شدن استخوان‌ها و در نتیجه منجر به خمیده شدن پاها می‌شود.
بیماری پاژه
بیماری پاژه استخوان یک بیماری متابولیکی است که بر نحوه تجزیه و بازسازی استخوان‌ها تأثیر منفی می‌گذارد. در نتیجه، استخوان‌ها به همان شدتی که باید، خود را بازسازی نمی‌کنند. با گذشت زمان، این بیماری می‌تواند منجر به پرانتزی شدن و انحراف زانوها و سایر مشکلات مفصلی شود.
بیماری پاژه بیشتر در افراد مسن شایع است و با تشخیص و درمان به موقع می‌توان آن را با موفقیت کنترل کرد.
کوتولگی
شایع‌ترین فرم کوتولگی، در اثر بیماری تحت عنوان آكوندروپلازی ایجاد می‌شود. این یک اختلال ژنتیکی در رشد استخوان است که می‌تواند با گذشت زمان باعث ایجاد پای پرانتزی شود.
سایر دلایل
زانوی پرانتزی همچنین می‌تواند در نتیجه‌ی شرایط زیر رخ دهد:
- شکستگی استخوان که به درستی جوش نخورده است
- رشد غیرطبیعی استخوان‌ها یا دیسپلازی استخوان
- مسمومیت ناشی از سرب
- مسمومیت ناشی از فلوراید
علائم انحراف زانو چیست؟
بارزترین علامت انحراف زانو، پرانتزی بودن پاها است. بزرگسالان ممکن است از سمت داخلی زانو احساس درد کنند. کودکان خردسال مبتلا به انحراف زانو ممکن است علائمی نداشته باشند.
در صورت عدم درمان، به مرور زمان، انحراف زانو می‌تواند باعث درد مفاصل شود، به خصوص هنگام راه رفتن. همچنین باعث ساییدگی و پارگی غیرمعمول غضروف‌های زانوی شما می‌شود که منجر به آرتروز می‌شود.
انحراف زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک معمولاً می‌تواند با معاینه‌ی پاها و تماشای نحوه‌ی راه رفتن، مشکل انحراف زانو را تشخیص دهد. همچنین ممکن است برای بررسی بهتر ساختار استخوان پا، عکسبرداری رادیولوژی از پای آسیب‌دیده‌تان تجویز شود.
اگر پزشک شما تأیید کند که انحراف زانو دارید، ممکن است از ابزاری به نام گونیومتر برای اندازه‌گیری درجه چرخش پای شما به سمت خارج استفاده کند.
اگر کودکتان پای پرانتزی دارد، پزشک متخصص اطفال ممکن است برای بررسی سطح ویتامین D کودک آزمایشی انجام دهد تا شک به ابتلای راشیتیسم را رد کند.
انحراف زانو چگونه درمان می‌شود؟
درمان انحراف زانو به علت آن بستگی دارد. اگر علت آن راشیتیسم باشد و بیماری هنوز در مراحل اولیه است، ممکن است کودک شما تنها نیاز به مصرف مکمل ویتامین D یا کلسیم داشته باشد. گاهی اوقات، مکمل‌ها برای تقویت استخوان‌ها و بهبود شرایط کافی هستند.
بیشتر دلایل دیگر، از جمله راشیتیسم پیشرفته‌تر، نیاز به جراحی دارند. برای موارد خفیف که درد زیادی ایجاد نمی‌کنند، فیزیوتراپی و تمرین با وزنه می‌توانند به تقویت عضلات اطراف استخوان‌های پا کمک کنند. اگرچه این تمرین‌ها استخوان‌های شما را صاف نمی‌کنند.
متداول‌ترین نوع جراحی که برای درمان انحراف زانو، بدون داشتن آرتروز شدید، استفاده می‌شود، به ویژه در بیماران جوان، عمل جراحی استئوتومی استخوان درشت‌نی است. این عمل جراحی با برش در استخوان و تغییر شکل استخوان درشت‌نی، صفحات جدید را در تراز مناسب‌تری قرار می‌دهد. این باعث می‌شود فشار وارد شده بر زانوی شما که به دلیل هم‌ترازی ضعیف تیبیا فمورال است کاهش یابد.
اگر دچار انحراف زانو هستید، جراحی استئوتومی نیز می‌تواند به جلوگیری یا حداقل به تأخیر انداختن نیاز به جراحی تعویض کامل مفصل زانو (که در آخرین مرحله در نظر گرفته می‌شود) کمک کند.
بعد از عمل جراحی استئوتومی استخوان درشت‌نی، باید سه تا هشت ماه صبر کنید تا به سطح فعالیت معمول خود برگردید. همچنین باید حداقل یک یا دو ماه از بریس استفاده کنید. اگر این دوره بهبودی برای شما مشقت‌بار به نظر می‌رسد، به خاطر داشته باشید که جراحی تعویض مفصل زانو که یک جراحی استئوتومی گاهی اوقات می‌تواند از احتمال نیاز به آن جلوگیری کند، اغلب به یک سال بهبودی نیاز دارد.
آیا می‌توان از انحراف زانو جلوگیری کرد؟
هیچ روش شناخته شده‌ای برای پیشگیری از انحراف زانو و زانوی پرانتزی وجود ندارد. در برخی موارد، ممکن است بتوانید از شرایط خاصی که باعث ایجاد این انحراف می‌شوند، جلوگیری کنید.
به طور مثال، می‌توانید از دریافت ویتامین D كافی از طریق رژیم غذایی و قرار گرفتن در معرض آفتاب، با اطمینان از ابتلا به راشیتیسم جلوگیری كنید.
اگر کودک شما بعد از 2 سالگی هنوز پاهای پرانتزی دارد، حتماً با پزشک کودک خود صحبت کنید.
تشخیص و بررسی به‌موقع زانوی پرانتزی، به شما و فرزندتان کمک می‌کند تا این بیماری را بهتر کنترل کنید.
آرتروز، نتیجه‌ی اولیه و طولانی مدت زانوهای پرانتزی است و می‌تواند مسئله‌ای ناتوان کننده باشد. وقتی آرتروز شدید باشد، می‌تواند روی زانوها، پاها، مچ پا و مفاصل ران تأثیر بگذارد، زیرا فشارهای غیر عادی بر روی این مفاصل وارد کرده است.
اگر فردی در سنین جوانی به عمل جراحی تعویض کامل زانو نیاز داشته باشد، پس احتمالاً باید در سنین بالاتر یک عمل تعویض مجدد مفصل انجام دهد. انجام عمل آرتروپلاستی کامل زانو در چنین افرادی ممکن است به دلیل جراحی‌هایی که قبلاً انجام داده‌اند و به دلیل تراز غیرطبیعی استخوان‌ها، دشوار باشد.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
حرف آخر
اگر به نظر می‌رسد کودک شما انحراف زانو دارد، این نکته را به یاد داشته باشید که اکثر کودکان دچار چنین شرایطی می‌شوند و به مرور زمان تراز تیبیا فمورال پای آن‌ها نرمال خواهد شد. اگر به نظر خودتان انحراف و پرانتزی بودن زانوهای کودتان با بزرگتر شدن او کمتر نشده است، باید به یک پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. برای بزرگسالان مبتلا به انحراف زانو، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کرده و گزینه‌های درمانی موجود را بررسی کنید. انحراف زانو هرچه زودتر تشخیص داده شود و درمان را شروع کنید، آسیب کمتری به زانویتان خواهد رساند.
