علت و درمان سندروم درد پاتلوفمورال چیست؟

سندروم درد پاتلوفمورال (PFPS) اصطلاحی است که برای توصیف درد در قسمت جلوی زانو و اطراف استخوان کشکک زانو به کار می‌رود. این عارضه گاهی با عنوان زانوی دونده نیز نامیده می‌شود چرا که در میان افراد ورزشکار (خصوصاً زنان و جوانان) شایع می‌باشد ولی امکان دارد این عارضه در افراد غیر ورزشکار نیز ایجاد شود. درد و سفتی ناشی از سندروم درد پاتلوفمورال می‌تواند سبب دشواری در بالا رفتن از راه پله، خم کردن زانو و انجام دیگر فعالیت‌های روزمره شود.

عوامل مختلفی از جمله مشکلات مرتبط با راستای کشکک زانو و فعالیت‌های سنگین ورزشی در بروز سندروم درد پاتلوفمورال مؤثر هستند. علائم این عارضه معمولاً با استفاده از روش‌های غیر جراحی مانند تغییر در نحوه انجام فعالیت‌ها و برنامه ورزشی تسکین پیدا می‌کنند.

سندروم درد پاتلوفمورال چیست؟

زمانی که در اعصاب بافت‌های نرم و استخوان اطراف کشکک زانو، درد احساس شود سندروم درد پاتلوفمورال بروز می‌کند. این بافت‌های نرم شامل تاندون‌ها، چربی زیر کشکک و بافت سینوویال است که مفصل زانو را پوشش می‌دهد.

در برخی از موارد امکان دارد در اثر سندرم درد پاتلوفمورال، عارضه‌ای به نام کندرومالاسی کشکک ایجاد شود. در اثر این عارضه، غضروف مفصلی در قسمت زیر استخوان کشکک نرم و تخریب می‌شود. در قسمت غضروف مفصلی هیچ عصبی وجود ندارد در نتیجه آسیب‌دیدگی غضروف به طور مستقیم باعث بروز درد نمی‌شود. البته این عارضه ممکن است سبب التهاب غشاء مفصلی و بروز درد در استخوان زیرین شود.

مشاوره و راهنمایی

با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.

فرم درخواست مشاوره رایگان

دلایل بروز سندروم درد پاتلوفمورال

فعالیت‌های مکرر و شدید جسمانی

در بسیاری از موارد، سندرم درد پاتلوفمورال در اثر فعالیت‌های شدید ورزشی که باعث وارد آمدن فشار مکرر بر زانو می‌شوند (مانند دویدن یا بالا رفتن از راه پله) ایجاد می‌شود. این عارضه همچنین ممکن است در اثر تغییر ناگهانی در نحوه انجام فعالیت جسمانی نیز بروز کند. این تغییر می‌تواند شامل میزان فعالیت جسمانی باشد (مانند افزایش تعداد روزهایی که شخص در هفته ورزش می‌کند). همچنین ممکن است تغییر در مدت زمان یا شدت انجام فعالیت باعث بروز این عارضه شود (مانند دویدن در مسافت‌های طولانی‌تر).

عوامل دیگری که می‌توانند منجر به بروز سندرم درد پاتلوفمورال شوند شامل:

استفاده از روش‌های نادرست یا تجهیزات نامناسب در انجام فعالیت‌های ورزشی
تغییر در نوع کفش یا محل انجام ورزش

ناهمراستایی کشکک زانو

سندروم درد پاتلوفمورال ممکن است در اثر حرکت غیر طبیعی کشش زانو در شیار تروکلئار نیز ایجاد شود. در نتیجه کشکک زانو در زمان خم شدن زانو به یک طرف شیار رانده می‌شود. این حالت می‌تواند سبب تشدید فشار بین کشکک زانو و تروکلئار شود و به بافت‌های نرم آسیب وارد کند.

عوامل دیگری که می‌توانند منجر به ناهمراستایی کشکک زانو شوند شامل:

مشکلات مرتبط با راستای قسمت‌های بین مفصل ران و مچ پا. این مشکلات می‌تواند سبب شود تا استخوان کشکک زانو بیش از حد به سمت داخل یا خارج پا قرار گرفته و یا این که باعث شود تا استخوان کشکک بالاتر از محل طبیعی خود قرار بگیرد.
ضعف یا عدم تعادل عضلانی خصوصاً در محل عضلات چهارسر در قسمت جلوی ران. زمانی که زانو خم شده و صاف می‌شود، عضلات و تاندون‌های چهارسر ران کمک می‌کنند تا کشکک زانو در شیار تروکلئار قرار بگیرد. ضعف یا عدم تعادل عضلات چهارسر می‌تواند سبب بروز مشکل در راستای کشکک زانو در این شیار شود.

علائم سندروم درد پاتلوفمورال

شایع‌ترین نشانه سندروم درد پاتلوفمورال، بروز درد در قسمت جلوی زانو می‌باشد. این درد معمولاً به تدریج ایجاد شده و با نوع فعالیت‌های انجام شده مرتبط است. درد پاتلوفمورال ممکن است در یک یا هر دو زانو ایجاد شود. دیگر علائم شایع این عارضه عبارتند از:

بروز درد در اثر خم کردن مکرر زانو در زمان انجام ورزش و فعالیت‌هایی مانند بالا رفتن از راه پله، دویدن یا پریدن.
درد در قسمت جلوی زانو پس از نشستن برای مدت طولانی با زانوهای خمیده مانند نشستن در صندلی سینما.
درد مربوط به تغییر در میزان یا شدت فعالیت جسمانی و یا تغییر در محل انجام ورزش یا تجهیزات ورزشی.
شنیده شدن صدا در زانو در زمان بالا رفتن از راه پله یا در زمان برخاستن پس از نشستن برای مدت طولانی

روش‌های درمانی خانگی سندروم درد پاتلوفمورال

در بسیاری از موارد، درمان سندروم درد پاتلوفمورال توسط روش‌های درمان خانگی انجام می‌شود.

تغییر در نوع فعالیت‌های جسمانی

شخص بایستی از انجام فعالیت‌هایی که سبب بروز زانو درد می‌شوند خودداری کند. به این منظور شخص می‌تواند از فعالیت‌های کم‌برخورد استفاده کند. این فعالیت‌ها شامل استفاده از دوچرخه ثابت، دستگاه الیپتیکال یا شنا می‌باشد. این ورزش‌ها فشار کمتری بر مفصل زانو وارد می‌کنند. کاهش وزن نیز می‌تواند در افراد دارای اضافه وزن به کاهش فشار وارد بر زانو کمک کند.

استفاده از روش رایس (RICE)

روش رایس شامل استفاده از موارد زیر می‌باشد:

استراحت. بیمار بایستی از قرار دادن وزن بر روی زانو خودداری کند.
پک سرد. بیمار می‌تواند چندین بار در روز از پک سرد برای مدت 20 دقیقه استفاده کند. یخ نباید به طور مستقیم بر روی پوست قرار گیرد.
فشرده‌سازی. جهت جلوگیری از تشدید ورم، بیمار می‌تواند از باند کشی به دور زانوی خود استفاده کند. باند در قسمت کشکک زانو بایستی باز نگه داشته شود.
نگه داشتن زانو در ارتفاع بالا. بیمار بایستی در حد امکان زانو را بالاتر از قلب خود قرار دهد.

مصرف دارو

داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به کاهش ورم و تسکین درد کمک می‌کنند.

در صورت عدم بهبود درد و دشواری در حرکت دادن زانو، بایستی به پزشک مراجعه شود.

ارزیابی زانو توسط پزشک

معاینه بدنی

در زمان معاینه بدنی، پزشک وضعیت سلامتی بیمار و علائم ایجاد شده را بررسی خواهد کرد. همچنین مواردی مانند زمان آغاز درد و شدت درد نیز ارزیابی خواهد شد. پزشک همچنین در ارتباط با این که چه فعالیت‌هایی سبب تشدید درد می‌شوند پرسش‌های لازم را مطرح می‌کند.

آزمایش‌های تصویربرداری

تصویربرداری با اشعه ایکس. معمولاً پزشک می‌تواند بوسیله معاینه بدنی، سندروم درد پاتلوفمورال را تشخیص دهد. ولی در بیشتر موارد پزشک جهت رد احتمال آسیب‌دیدگی استخوان زانو، از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده می‌کند.

تصویربرداری تشدید مغناطیسی (ام آر آی). با استفاده از این روش تصاویر دقیقی از بافت‌های نرم مانند رباط‌ها، تاندون‌ها و عضلات تهیه می‌شوند. در صورتی عدم بهبود علائم با استفاده از فیزیوتراپی و روش‌های درمانی خانگی، طبق دستور پزشک از ام آر آی استفاده می‌شود.

درمان سندروم درد پاتلوفمورال

درمان سندروم درد پاتلوفمورال سبب تسکین درد و بهبود دامنه حرکتی می‌شود. در بیشتر موارد درمان درد پاتلوفمورال بدون استفاده از جراحی انجام می‌شود.

درمان سندروم درد پاتلوفمورال بدون جراحی

علاوه بر تغییر در نحوه انجام فعالیت‌ها، روش رایس و مصرف داروهای ضد التهابی، امکان دارد پزشک جهت درمان درد پاتلوفمورال استفاده از روش‌های زیر را توصیه کند:

فیزیوتراپی. این روش به بهبود دامنه حرکتی، قدرت و مقاومت کمک می‌کند. در فیزیوتراپی بایستی به تقویت و کشش عضلات چهارسر ران توجه شود چرا که این عضلات در تثبیت استخوان کشکک زانو بسیار مؤثر هستند. همچنین عضلات شکم و قسمت پایین کمر نیز با استفاده از فیزیوتراپی بایستی تقویت شوند.

استفاده از کفی طبی. کفی‌های طبی به حفظ راستای مچ پا کمک کرده و فشار را از روی قسمت پایین پا بر می‌دارند. کفی‌های طبی ممکن است برای هر شخص به طور جداگانه ساخته شده و یا امکان دارد به صورت آماده خریداری شوند.

درمان سندروم درد پاتلوفمورال با جراحی

به ندرت امکان دارد جهت درمان سندروم درد پاتلوفمورال از جراحی استفاده شود. این روش تنها در موارد حاد که روش‌های دیگر تاثیری در بهبود عارضه نداشته باشند به کار برده می‌شود. روش‌های جراحی شامل:

آرتروسکوپی. در طول آرتروسکوپی، جراح دوربین کوچکی به نام آرتروسکوپ را وارد مفصل زانو می‌کند. این دوربین تصاویر مورد نظر را بر روی یک صفحه نمایش داده و جراح از تصاویر جهت به‌کارگیری ابزار مخصوص جراحی استفاده می‌کند.
دبریدمان. در برخی از موارد، برداشتن غضروف مفصلی از سطح کشکک می‌تواند سبب تسکین درد شود.
آزادسازی جانبی. در صورتی که تاندون رتیناکولوم به اندازه‌ای سفت باشد که کشکک را از شیار تروکلئار خارج کند، آزادسازی جانبی می‌تواند سبب شل شدن بافت شده و ناهمراستایی کشکک را رفع کند.
انتقال توبرکل تیبیا. در برخی از موارد امکان دارد تنظیم راستای کشکک زانو توسط حرکت دادن تاندون کشکک در امتداد توبرکل تیبیا (برجستگی استخوانی بر روی درشت‌نی یا تیبیا) الزامی باشد. به این منظور به یک شکاف جراحی نیاز می‌باشد. پزشک به طور جزئی و یا به طور کامل توبرکل تیبیا را جدا می‌کند تا استخوان و تاندون به طرف بخش داخلی زانو جابه‌جا شوند. سپس قسمتی از استخوان با استفاده از پیچ دوباره به تیبیا متصل می‌شود. در بیشتر موارد، این روش سبب تنظیم راستای کشکک زانو در شیار تروکلئار می‌شود.