سیاتیک به دردی گفته میشود که در امتداد مسیر عصب سیاتیک احساس میشود و از پایین کمر تا باسن و تا پایین هر پا کشیده میشود. معمولاً درد سیاتیک فقط یک طرف بدن شما را درگیر میکند. درد سیاتیک معمولاً هنگامی اتفاق می‌افتد که فتق و بیرون‌زدگی (بالجینگ) دیسک کمر، خار استخوان در ستون فقرات یا تنگ شدن کانال نخاعی (تنگی نخاع) بخشی از عصب را فشرده کند. این فشردگی عصب باعث التهاب، درد و اغلب مقداری بی‌حسی در پای درگیر شده میشود.
اگرچه درد مرتبط با سیاتیک میتواند شدید باشد، اما بیشتر موارد در طی چند هفته با درمان‌های غیر جراحی برطرف میشوند. برای افرادی که دچار درد سیاتیک شدیدی هستند که با ضعف پا یا تغییراتی در عملکرد روده یا مثانه همراه است، ممکن است عمل جراحی در نظر گرفته شود.
چه عواملی باعث بروز درد سیاتیک میشود؟
هر مشکلی که ریشههای عصب کمر یا عصب سیاتیک (بسته عصبی بزرگی که از ناحیه باسن عبور میکند) را فشرده، ملتهب یا تحریک کند، میتواند علائمی را ایجاد کند که به عنوان سیاتیک توصیف میشوند. با این حساب، هرگز نمیتوان فهرست مشخصی از عوامل ایجاد کنندهی این درد ارائه کرد، اما ممکن است برخی افراد در مورد تشک جدید یا قدیمی خود، رانندگی طولانیمدت، یک صندلی جدید، کاناپه بدفرم و ناجور شکایت کنند و هر یک از این موارد ممکن است تأثیر مستقیم یا غیرمستقیمی بر فشرده شدن یا التهاب فوقالذکر شود که منجر به تحریک عصب سیاتیک میگردد.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگان
چگونه فشردگی عصب سیاتیک اتفاق می‌افتد:
فتق یا بیرون‌زدگی دیسک کمر
یکی از شایع‌ترین دلایل سیاتیک، بیرون‌زدگی (بالجینگ) یا فتق دیسک است. این وضعیت میتواند ریشههای عصبی نزدیک به نقطه خروج آن‌ها از ستون فقرات کمر (پایه) را فشرده یا ملتهب کند. بیشتر دیسک‌های بیرون زده در ستون فقرات ناحیه پایین کمر و در جایی که عصب‌های نخاعی از بین مهره‌های کمر خارج میشوند، اتفاق می‌افتد و این عصب‌ها سپس دوباره به هم متصل میشوند و عصب سیاتیک را که از پای شما پایین می‌آید تشکیل می‌دهند. اصطلاح پزشکی برای سیاتیک، رادیکولوپاتی کمر می‌باشد که ارتباط بین این مناطق آناتومیک را به درستی نشان میدهد.
تنگی کانال‌های فورامن
با تحلیل رفتن مفاصل، دیسک‌ها و رباط‌های واقع در ستون فقرات، دچار هیپرتروفی میشوند (بزرگ‌تر میشوند). این امر باعث کاهش اندازه سوراخ محل ریشه عصب کمر (فورامن) میشود و احتمال فشرده شدن آن را افزایش میدهد. کمر بخشی از ستون فقرات شما است که به احتمال زیاد تحت تأثیر تنگی کانال‌های فورامن قرار می‌گیرد. این وضعیت ممکن است به صورت درد، گزگز، بی‌حسی و ضعف در باسن، ساق پا و گاهی اوقات پا احساس کرد
اسپوندیلولیستزیس
اسپوندیلولیستزیس به معنای لغزش یک مهره به سمت جلو است که میتواند باعث ایجاد فشار و تنشی روی عصبی شود که بین دو مهره واقع است. این عارضه اغلب در بزرگ‌سالان مشاهده میشود. با توجه به درجات مختلف و دلایل بروز این عدم تراز، اسپوندیلولیستزیس بر اساس علل به شش نوع اصلی تقسیم میشود. بدون ذکر این شش دلیل، می‌توانیم به طور خلاصه توضیح دهیم که نوع III به روند پیری مربوط میشود، نوع IV مربوط به شکستگی و آسیب و نوع V مربوط به تومورهای بدن است.
سندرم پیریفورمیس (Piriformis)
در حالی که در جامعه پزشکی در مورد وجود و شیوع این بیماری اختلاف‌نظر وجود دارد، اما به عنوان فشار وارد شده بر عصب سیاتیک هنگام عبور از زیر عضله پیریفورمیس در ناحیه باسن توصیف میشود. برخی معتقدند که این موارد در واقع آسیب ستون فقرات ناحیه‌ی کمر بودن و کمر درد صریح و واضحی ندارند، در حالی که برخی دیگر به شدت احساس میکنند که این یک تشخیص جداگانه و جدای از آسیب‌شناسی ستون فقرات است. این سندرم معمولاً با درد در یک پا، گزگز یا بی‌حسی در پشت و یا باسن شروع میشود که میتواند تا پشت ساق پا (ران) و در امتداد عصب سیاتیک کشیده شود.
تنگی مرکزی مجرای نخاعی
تنگی مرکزی مجرای نخاعی، به معنای تنگ و باریک شدن کانال اصلی (مرکزی) نخاعی است که فشاری را بر ساختارهای عصبی حساس که در طول این کانال قرار امتداد یافته‌اند، وارد میکند. تنگی مرکزی مجرای نخاعی هنگامی اتفاق می‌افتد که کانال مرکزی نخاع با بزرگ شدن رباط و رشد بیش از حد استخوانی، تنگ‌تر شده و باعث فشرده‌سازی نخاع و سندرم دم اسب (cauda equina) شود. این تنگی میتواند در امتداد هر ناحیه از ستون فقرات (گردن، قفسه سینه، پایین کمر) رخ دهد، اما بیشتر در ناحیه پایین کمر مشاهده میشود. این عارضه معمولاً در نتیجه‌ی کوچک بودن و تنگی مادرزادی کانال نخاعی، همراه با تغییرات تخریبی مانند آنچه در بالا توضیح داده شد، رخ میدهد. علائم آن اغلب دو طرفه هستند و به طور مداوم هنگام نشستن برطرف میشوند.
دلایل دیگر
- اسپاسم عضله‌ای – التهاب عضلات کمر یا لگن که درد رادیکولار یا سیاتیک را تحریک میکند یا ممکن است عصبی را که منجر به درد سیاتیک میشود فشرده کند.
- اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک – حرکت نامناسب مفاصل در پایین ترین ناحیه‌ی ستون فقرات که استخوان خاجی (پایه ستون فقرات) را به لگن متصل میکند
- در موارد نادر تومورها یا لخته‌های خون ممکن است روی عصب سیاتیک تأثیر بگذارند
عوامل خطر
عوامل خطر برای درد سیاتیک عبارت‌اند از:
- سن. تغییرات مرتبط با سن در ستون فقرات، مانند فتق دیسک و خار استخوان، شایع‌ترین دلایل بروز درد سیاتیک هستند.
- چاقی. با افزایش استرس و فشار ناشی از اضافه وزن بدن بر روی ستون فقرات، ممکن است تغییراتی در ستون فقرات صورت گیرد که باعث تحریک سیاتیک میشوند.
- نوع کار و حرفه. شغلی که شما را مجبور به چرخاندن کمر، حمل بارهای سنگین یا رانندگی با یک وسیله نقلیه موتوری برای مدت طولانی میکند، ممکن است در بروز درد سیاتیک نقش داشته باشد، اما هیچ مدرک قطعی در مورد این ارتباط وجود ندارد.
- نشستن طولانیمدت. افرادی که به مدت طولانی می‌نشینند یا سبک زندگی کم‌تحرکی دارند، بیشتر از افراد فعال دچار درد سیاتیک میشوند.
- دیابت. این وضعیت که بر نحوه استفاده از قند خون در بدن تأثیر می‌گذارد، خطر آسیب عصبی را افزایش میدهد.
درد عصب سیاتیک چه حسی دارد و چگونه است؟
کمردرد، مشکلی شایع است و تخمین زده شده که 80٪ از افراد در وهله‌ای از زندگی خود، این شرایط را تجربه میکنند، اما فقط حدود 5٪ از این موارد علائمی را تجربه میکنند که به درستی می‌توانند به عنوان سیاتیک توصیف شوند. همچنین، افراد بین سنین 30 تا 50 سال بیشتر به درد سیاتیک مبتلا میشوند.
سیاتیک واقعاً دردناک است. درد، بی‌حسی، احساس گزگز و ضعف عمیقی که فرد احساس میکند دقیقاً بستگی به این دارد که کدام عصب تحت تأثیر قرارگرفته و در کجا فشرده یا تحریک شده باشد. علائم به دلیل شرایط مختلف و تشخیص‌های جداگانه‌ای که غالباً با هم جمع بسته شده و به عنوان درد سیاتیک توصیف میشوند، بسیار متفاوت است، اما شایع‌ترین وضعیتی که اکثر افراد توصیف میکنند، درد شدید کمر است که از طول کمر پایین می‌رود و تا قسمت‌های تحتانی بدن مانند قسمت خارجی پا، از ناحیه باسن تا کف پا و انگشتان پا ادامه پیدا میکند.
در بیشتر موارد، افراد می‌توانند در حالت بخصوصی استراحتی کنند که شدت دردشان را به حداقل برساند، در حالی که حالتهای دیگر ممکن است دائماً باعث تحریک این شرایط شوند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کنیم
سیاتیک خفیف معمولاً با گذشت زمان خود به خود از بین می‌رود. اگر اقدامات خود مراقبتی نتوانست علائم شما را تسکین دهد یا درد شما بیش از یک هفته طول بکشد، شدید یا به تدریج بدتر شود و در صورت مشاهده موارد زیر، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- درد ناگهانی و شدیدی در پایین کمر یا پا و بی‌حسی یا ضعف عضلانی در پایتان دارید
- این درد به دنبال آسیب دیدگی شدید مانند تصادف رانندگی رخ میدهد
- در کنترل روده یا مثانه مشکل پیدا کرده باشید
چگونه سیاتیک تشخیص داده میشود؟
برای تشخیص دقیق آنچه باعث ایجاد علائم سیاتیک میشود، باید به یک پزشک متخصص و باتجربه مراجعه و با او مشورت کرد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، باید هر یک از دلایل بالا را درک و درمان کرد. تشخیص با یک شرح حال کامل بیمار و معاینه بالینی انجام میشود. با فکر کردن در مورد اینکه چه حالتهای بدنی یا فعالیتهایی همیشه علائم درد سیاتیک شما را بدتر میکنند و کدام حالت همیشه این علائم را تسکین میدهد، میتوانید به پزشک خود در تشخیص این بیماری کمک کنید. به شرط آنکه که معاینه، الگویی از علائم و نشانههای سازگار با سیاتیک را نشان دهد.
بسیاری از افراد مشکل دیسک یا خار استخوان دارند که در عکس رادیوگرافی و دیگر معاینات و اسکن‌های تصویربرداری ظاهر میشوند، اما هیچ علامتی ندارند؛ بنابراین پزشکان معمولاً این معاینات را دستور نمی‌دهند مگر اینکه درد شما شدید باشد یا در عرض چند هفته بهبود نیابد؛ اسکن‌های تصویربرداری از جمله:
- رادیولوژی. عکس‌برداری رادیولوژی یا اسکن اشعه ایکس از ستون فقرات، ممکن است رشد بیش‌ازحد استخوان (خار استخوان) نشان دهد که ممکن است بر روی یک عصب فشار وارد کند.
- ام آر آی. در این روش از آهنرباهای قدرتمند و امواج رادیویی برای تولید تصاویر مقطعی از کمر استفاده میشود. ام آر آی (MRI) تصاویر مفصلی از استخوان و بافت‌های نرم مانند دیسک بیرون زده تولید میکند. در طول این اسکن، شما روی میزی دراز می‌کشید که شما را به داخل دستگاه MRI حرکت میدهد.
- سی تی اسکن. هنگامی که از تکنیک سی تی اسکن برای تصویربرداری از ستون فقرات استفاده میشود، ممکن است قبل از عکس‌برداری با اشعه ایکس، یک ماده حاجب به کانال نخاعی تزریق کنید. روشی که سی تی میلوگرام نامیده میشود. سپس این رنگ در اطراف نخاع و اعصاب نخاعی شما جاری میشود که در نتیجه در تصویر اسکن، به رنگ سفید دیده میشوند.
- نوار عصب و عضله (EMG). این تست تکانه‌های الکتریکی تولید شده توسط عصب‌ها و پاسخ های عضلات شما را اندازه‌گیری میکند. این تست میتواند فشرده‌سازی عصبی ناشی از فتق دیسک یا تنگ شدن کانال نخاعی شما (تنگی نخاع) را تأیید کند.
درمان سیاتیک
استفاده از گرما یا سرما
در ابتدا می‌توان با قرار دادن یک کیسه سرد بر روی ناحیه دردناک برای چندین بار در روز، درد را تا حدی کاهش دهید. برای این کار، میتوانید از کیسه یخ یا بسته نخودفرنگی منجمد که در حوله تمیز پیچانده شده استفاده کنید. بعد از دو تا سه روز، در مناطقی که درد احساس میشود، گرما اعمال کنید. برای این کار می‌توان از بسته‌های گرم، چراغ حرارتی یا پد گرمایی استفاده کنید. اگر همچنان درد دارید، استفاده از کیسه‌های گرم و سرد به طور متناوب را امتحان کنید.
داروها
پزشک معالج ممکن است داروهایی را برای کمک به تسکین علائم تجویز کند و این داروها به شما این امکان را می‌دهند تا در حین بازسازی و توان‌بخشی سیاتیک خود، عملکرد بهتری داشته باشید. این داروها ممکن است شامل داروهای ضدالتهاب، تسکین دهنده درد یا داروهایی باشند که به طور خاص برای تسکین دردهای عصبی طراحی و ساخته شدهاند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی، رکن اصلی در درمان محافظهکارانه برای سیاتیک است. این درمان باید متناسب با علت بخصوص بروز علائم سیاتیک باشد و شامل نوعی تمرینات بدنی می‌باشد که به طور منظم انجام میشود. این تمرینات ممکن است در جهت بهبود تحرک، قدرت یا مقاومت ستون فقرات تجویز شوند. درمان همچنین ممکن است شامل درمان‌های دستی، تمرینات تحت نظارت متخصص یا روش‌های تسکین درد مانند طب سوزنی باشد.
یک فیزیوتراپیست باتجربه همچنین میتواند مشاوره و توصیه‌هایی را در مورد کارهایی که باید در هنگام بروز علائمتان از آن‌ها اجتناب شود، ارائه کند و به شما یاد دهد که چگونه بدون آنکه وضعیت خود را وخیم‌تر کنید تا حد ممکن خود را فعال نگه دارید. آن‌ها همچنین ممکن است در مورد درمان رفتاری شناختی (CBT) با شما صحبت کنند که میتواند با آموزش دادن افراد به بروز عکس العمل متفاوت نسبت به دردشان، به مدیریت درد مزمن کمک کند. فیزیوتراپیست‌ها ممکن است یک یا چند مورد از این روش‌های درمانی زیر را نیز توصیه کنند:
- یخ درمانی برای کنترل درد و التهاب
- دستکاری ستون فقرات برای تنظیم مجدد تراز ستون فقرات و کاهش فشار از روی عصب سیاتیک
- اولتراسوند تراپی برای تسکین درد و سایر علائم
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) برای جلوگیری از پالس‌های درد با جریان الکتریکی ملایم
تمرینات مفید برای سیاتیک
لازم به ذکر است که برای اینکه یک برنامه ورزشی حداکثر تأثیر خود را داشته باشد، باید به گونه‌ای طراحی شود که نوع خاص درد سیاتیک شما را برطرف کند. در اینجا چند نکته وجود دارد که شما میتوانید برای درد سیاتیک خود امتحان کنند و البته بسیاری از بیماران گزارش داده‌اند که این کارها به تسکین دردشان کمک میکند.
- تحرک داشته باشید! حتی اگر درد دارید، تمام وقت خود را صرفاً در رختخواب سپری نکنید. این کار باعث بدتر شدن وضعیتتان میشود. هر بار فقط میتوانید با چند دقیقه راه رفتن شروع کنید و سعی کنید با گذشت زمان به آرامی مسافت خود را افزایش دهید.
- از نشستن برای مدت طولانی خودداری کنید؛ و اگر مجبورید که بنشینید، حالت بدنی مناسبی در هنگام نشستن داشته باشید و یک صندلی حمایتی خوب و مناسبی استفاده کنید. در بسیاری از افراد دچار علائم سیاتیک، درد پای آن‌ها پس از نشستن مداوم بیش از 20 دقیقه بسیار بدتر است.
- تمرین حالت کودک. برای بسیاری از بیماران این وضعیت به کاهش موقتی علائم درد سیاتیک آن‌ها کمک میکند در حالی که وضعیت کمر آن‌ها را هم بدتر نمی‌کند.
تزریق استروئید
در بعضی موارد، پزشک ممکن است تزریق داروی کورتیکواستروئید را در اطراف ریشه عصب درگیر توصیه کند. کورتیکواستروئیدها با کاهش دادن التهاب در اطراف عصب تحریک شده، به کاهش درد کمک میکنند. اثرات تزریق این دارو معمولاً در طی چند ماه از بین می‌رود. تعداد تزریقات استروئیدی که میتوانید انجام دهید محدود است زیرا در صورت تزریق بیش‌ازحد، خطر بروز عوارض جانبی جدی افزایش می‌یابد.
جراحی
این گزینه معمولاً مختص مواردی است که عصب فشرده باعث ضعف قابل‌توجه و از دست دادن عملکرد روده یا کنترل مثانه یا شدیدتر شدن درد شما شود که به تدریج با سایر روش‌های درمانی بدتر میشود یا بهبود نمی‌یابد. جراحان می‌توانند خار استخوان یا بخشی از دیسک بیرون زده را که بر روی عصب فشرده فشار وارد میکند، بردارند.
درد سیاتیک تا چه مدت طول میکشد؟
خوشبختانه، بیشتر موارد سیاتیک با درمان محافظهکارانه، طی 6-12 هفته برطرف میشوند. اگرچه، اکثر افرادی که دچار درد سیاتیک شدهاند نیز در برخی موارد در آینده با عود این وضعیت مواجه شدهاند. میتوانید با پزشک و فیزیوتراپیست خود در مورد چگونگی به حداقل رساندن احتمال عود این وضعیت در آینده صحبت کنید.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
نکاتی برای جلوگیری از درد سیاتیک
گاهی اوقات درد سیاتیک به خاطر عادت‌ها و رفتارهای ما ایجاد میشود. این بدان معنی است که می‌توان تغییراتی را ایجاد کرد که می‌توان احتمال عود این درد را کاهش داد:
- کاهش وزن – هم چاقی و هم اضافه وزن از عوامل خطرناک درد رادیکول کمر و سیاتیک هستند، این مورد در مطالعات صورت گرفته نیز اثبات شده است. همچنین حفظ وزن سالم یا کاهش وزن، باعث میشود تا فشار کمتری به کمر شما وارد و از آسیب رسیدن به آن جلوگیری میشود.
- کفش‌های خود را عوض کنید – پوشیدن کفش پاشنه‌دار، توزیع وزن بدن را تغییر میدهد و باعث میشود تا از ناحیه لگن به سمت جلو خم شوید و به حالت ایستاده قرار بگیرید. این منجر به کشیده شدن عضلات همسترینگ در پشت شما میشود و به طور بالقوه باعث کشش و تحریک عصب سیاتیک نیز میشود.
- سعی کنید از نشستن به مدت طولانی اجتناب کنید – نشستن ممکن است باعث افزایش فشار بر عصب سیاتیک شود زیرا در زیر عضلات گلوتئوس به سمت پایین حرکت میکند. اگرچه بسیاری از ما مجبوریم به خاطر کار و حرفه‌مان ساعت‌ها در یک جا بنشینیم؛ بنابراین توصیه میشود از نشستن روی صندلی‌های سخت که تحریک مستقیم عصب میشود، یا یک کاناپه نرم که باعث بدن مجبور شود خودش را ثابت نگه دارد، خودداری کنید زیرا این تنش‌ها باعث تشدید درد سیاتیک میشوند. سعی کنید حالت بدنتان را به طور مکرر تغییر دهید و هر ساعت یک بار پاها را کشش دهید.
- قدرت هسته و انعطاف‌پذیری ستون فقرات را افزایش دهید – داشتن یک ستون فقرات قوی و انعطاف‌پذیر ممکن است به کاهش مواردی که می‌توانند به درد سیاتیک منجر شوند و برای سلامت کلی شما مهم است کمک کند. به دنبال یک متخصص فیزیوتراپی باشید که بتواند در مورد تمرینات مناسب به شما مشاوره دهد.
- قدرت و تحرک ران را بهبود ببخشید – با نشستن مکرر در طول روز، عضلات و رباط‌های اطراف باسن ما دچار تنش میشوند که منجر به از دست دادن دامنه‌ی حرکت میشود. این امر میتواند منجر به فشار به ستون فقرات شود. برای بهبود تحرک و قدرت مفصل ران، با یک متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید.
