درد دنبالچه نشانه چیست؟ بهترین راه درمان درد نشیمنگاه چیست؟

اصطلاح درد استخوان دنبالچه اشاره به وجود درد و سایر مشکلات مربوط به آن در ناحیه دنبالچه دارد. هر چند ایجاد این مشکل می تواند از سن افراد و با جنسیت های مختلف تاثیر پذیرد، اما معمولاً این مشکل در سنین ۴۰ سالگی مشاهده می شود و امکان مشاهده آن در زنان ۵ برابر بیشتر از مردان است.

دنبالچه آخرین بخش ستون فقرات است و درست زیر استخوان خاجی قرار دارد. دنبالچه از ۳ تا ۵ استخوان کوچک تشکیل شده که به جز اولین استخوان آن، معمولاً به یکدیگر جوش خورده اند.

بخش جلوی دنبالچه کمی انحنا دارد و بخش عقب آن کمی کوژ یا محدب می باشد. عصب پنجم نیز می تواند در بخش دنبالچه وجود داشته باشد و این ناحیه می تواند ماهیچه سرینی بزرگ و عضلات دنبالچه و نیز عضلات مقعد را به یکدیگر متصل کند. که در این مقاله به علائم، علل درد دنبالچه و درمان آن می پردازیم.

علائم و نشانه ها

این مشکل با ایجاد درد و حساسیت در ناحیه دنبالچه همراه است. نوع دردی که در این حالت احساس می شود معمولاً درد ناشی از گرفتگی و دردی است که با نشستن طولانی مدت فرد تشدید می شود.  

در این حالت ممکن است احساس درد در نتیجه فشار وارد شده به ناحیه دنبالچه یا نواحی اطراف آن ایجاد شود. علاوه بر این درد دنبالچه می تواند در زمان بلند شدن از حالت نشسته، آمیزش جنسی، در هنگام اجابت مزاج، هنگام قاعدگی، یا در هنگام یبوست برای فرد ایجاد شود.

علت ها و دلایل

انجام فعالیت هایی که باعث ایجاد فشار طولانی مدت بر دنبالچه می شود، اصلی ترین علت درد دنبالچه است. برای مثال در این زمینه می توان از اسب سواری و نشستن بر روی یک سطح سخت برای مدت زمان طولانی را یکی از علت درد استخوان دنبالچه نام برد.

به هر حال درد دنبالچه ایجاد شده در نتیجه این شرایط معمولاً دائمی نیست، اما اگر التهاب و علائم مشکل به درستی مدیریت نشوند، درد می تواند حالت مزمن پیدا کند. افراد مبتلا به درد دنبالچه اغلب از درد در ناحیه دنبالچه بدون وجود درد در ناحیه کمر شکایت می کنند و این درد در موارد خاص به سایر اعضای بدن کشیده شده یا به اشتباه درد در سایر نقاط بدن احساس می شود.

درد در ناحیه پایین کمر می تواند در افرادی که دچار درد در دنبالچه شده اند شدیدتر از سایر موارد کمر درد باشد و این موضوع بطور خاص در شرایطی مشاهده می شود که دنبالچه به سمت جلو انحنا پیدا کرده یا انتهای آن صاف شده باشد. بطور معمول، این درد هنگام نشستن در یک محل ایجاد شده و زمانی که فرد از حالت نشسته بلند می شود، تشدید می گردد. در ادامه با قرار گرفتن فرد در حالت ایستاده یا راه رفتن، درد دنبالچه کاهش پیدا می کند.

علاوه بر این در صورت ایجاد یبوست درد دنبالچه تشدید شده و پس از حرکت روده بهتر می شود. همچنین، درد دنبالچه ممکن است با آمیزش جنسی افزایش پیدا کند. سایر افراد ممکن است کاهش درد را در زمان نشستن بر روی دو پا یا روی یک طرف باسن مشاهده کنند. گاهی اوقات زمین خوردن روی دنبالچه می تواند باعث التهاب عضلات یا آسیب دیدگی دنبالچه و محل اتصال آن با استخوان خاجی شود که این مسائل می توانند از رایج ترین دلایل درد در دنبالچه باشند.

اکثر موارد درد دنبالچه با یک جابجایی (و نه در رفتگی) یا حرکت زیاد دنبالچه همراه است که می تواند باعث ایجاد ناپایداری دنبالچه شود و در صورت درمان نشدن التهاب طولانی مدت برای بیمار به همراه دارد.

مسائلی که در اکثر موارد می توانند باعث آسیب دیدگی دنبالچه شوند عبارت از آسیب دیدگی یا وارد شدن ضربه به دنبالچه است که باعث ناپایداری آن و موارد جابجایی در محل دنبالچه می شود که بطور خاص در زمان افتادن بر روی باسن یا حتی کار کردن زیاد، در زمان بارداری در شرایطی که سر بچه به دنبالچه فشار وارد می کند، در افراد مشاهده می شود، این فشار وارد شده می تواند باعث وارد شدن آسیب به اجزای دنبالچه (دیسک، عضلات و نیز استخوان ها) گردد. در موارد نادر، فشار وارد شده می تواند باعث ایجاد شکستگی دنبالچه و ترک خوردگی در استخوان دنبالچه شود.

افراد مبتلا به چاقی ۳ برابر سایر افراد به درد دنبالچه مبتلا می شوند. در اکثر موارد این افراد به مشکل جابجایی استخوان دنبالچه به عقب دچار شده، در حالی که افراد عادی در اکثر مواقع دچار مشکل حرکت بیش از اندازه دنبالچه می شوند. این موضوع در حالی است که افراد لاغر معمولاً مشکل جابجایی دنبالچه به سمت جلو دارند.

استخوان دنبالچه یک عضو نازک است که در هنگام نشستن فشار وارد شده را به خود جذب می کند. با افزایش وزن، چرخش لگن در زمان نشستن کاهش پیدا کرده، زاویه آن بیشتر می شود و به این ترتیب استخوان دنبالچه در معرض فشار بیشتر قرار می گیرد. این فشار باعث افزایش ریسک جابجایی استخوان دنبالچه به عقب می شود و این مشکل بیشتر در موارد زمین خوردن فرد مشاهده می گردد.

افرادی که وزن مناسب داشته یا لاغر هستند، در اکثر مواقع با چرخش بیش از حد دنبالچه در نتیجه جذب فشار وارد شده به خاطر افتادن و نشستن روبرو می شوند.

تشخیص

امروزه امکان تشخیص علت درد دنبالچه با تهیه عکس رادیولوژی وجود دارد. در موارد نادر، این درد ممکن است با بورسیت، آرتروز، عفونت یا تشکیل تومور همراه باشد. این درد همچنین می تواند در نتیجه اسپاسم یا گرفتگی عضلات و نیز سایر مشکلات مربوط به عضلات کف لگن نیز ایجاد شود.

راه ها و روش های درمان

از روش درمان درد استخوان دنبالچه میتوان گفت که درمان مورد نیاز برای درد دنبالچه می تواند شامل استفاده از روش های غیر جراحی همچون تغییر حالت نشستن، استفاده از بالش مخصوص برای نشستن، و درمان های فیزیوتراپی باشد. درمان های فیزیوتراپی شامل دستکاری داخلی، تزریق به دنبالچه، درمان های عصبی، و نیز كوكسيژكتومي است.

درد دنبالچه می تواند بسیار پیچیده باشد و به همین خاطر تعیین مکانیزم واقعی درد و آنچه در واقع باعث ایجاد درد در این ناحیه شده، دشوار می باشد. این درد می تواند یک علامت ثانویه در ارتباط با وارد شدن ضربه به استخوان باشد و به این ترتیب می تواند باعث تحریک شدن اعصاب موجود در ناحیه دنبالچه شود.

برای درمان درد دنبالچه می توان از تزریق به این اعصاب از راه پوست استفاده کرد. به هر حال تزریق انجام شده در این ناحیه ممکن است پخش شود ولی اعصاب زیر این ناحیه به این تزریق ها واکنش نشان نمی دهند، زیرا امکان دسترسی داروها به این اعصاب با استفاده تزریق وجود ندارد. علاوه بر این در این ناحیه از بدن رباط ها و تاندون هایی نیز وجود دارد که این اندام ها به دنبالچه متصل هستند و می توانند باعث ایجاد درد شوند.

برای درمان درد دنبالچه از روش های زیر می توان استفاده کرد:

فیزیوتراپی

متخصص فیزیوتراپی می تواند به شما تکنیک های ریلکس کردن عضلات کف لگن را آموزش دهد که برای مثال از این روش ها می توان از نفس کشیدن عمیق و ریلکس کردن کامل عضلات کف لگن در هنگام ادرار و مدفوع نام برد.

امواج مافوق صوت

فیزیوتراپی با امواج مافوق صوت می تواند نقش مفید در کاهش درد دنبالچه داشته باشد.

حرکات کششی

کشیدن آرام رباط های متصل به دنبالچه می تواند برای کاهش درد دنبالچه مفید باشد. برای انجام این کار می توان از خدمات یک متخصص فیزیوتراپی یا متخصص درمان دستی یا سایر افراد متخصص در این زمینه استفاده کرد و نکات و دستورالعمل های مربوط به نحوه انجام صحیح این حرکت ها را فرا گرفت.

تزریق

تزریق به استخوان دنبالچه شامل وارد کردن یک داروی استروئیدی (داروی ضد التهاب قوی) با هدایت عکس رادیولوژی (فلوئورسکوپی) به استخوان برای کاهش التهاب ایجاد شده است. برای بیمارانی که نمی توانند از تزریق های استروئید استفاده کنند، تزریق پلاسمای غنی شده (PRP) می تواند مفید باشد یا می توان از روش های هدایت عصبی استفاده کرد.

به هر حال تزریق به دنبالچه می تواند برای تشخیص علت مشکل نیز انجام شود. در این حالت اگر مقدار کمی از داروی بی حسی در دنبالچه با داروی استروئیدی تزریق شود و درد بیمار در نتیجه آن از بین برود، آنگاه می توان متوجه شد درد مربوط به اعصاب عقب دنبالچه است. به این ترتیب می توان با استفاده از روش های مناسب، کاهش درد بلند مدت تری را برای بیمار ایجاد کرد.

روش های تخریب عصبی

این روش ها شامل موارد زیر هستند:

روش تخریب با استفاده از فنول:

 در این روش از ماده فنول در ناحیه دنبالچه استفاده می شود. فنول یک ماده شیمیایی است که می تواند بافت عصب را تخریب کند، ولی سطح تخریب آن کمتر از الکل می باشد. این روش درمانی می تواند بطور بالقوه کاهش بلند مدت تر درد را در مقایسه با تزریق های استروئید برای بیمار به همراه داشته باشد.

رادیو فرکانسی آندوسکوپی:

در این روش از یک آندوسکوپ در ناحیه دنبالچه استفاده می شود. در این حالت یک دوربین و یک نوع ابزار سوزاننده زخم به سر آندوسکوپ متصل است که با گرمای ایجاد شده در نتیجه آن می توان اعصابی که باعث ایجاد ناراحتی برای بیمار شده اند را سوزاند.

عمل جراحی

استفاده از عمل جراحی فقط در موارد نادر به افراد مبتلا به درد دنبالچه توصیه می شود و فقط زمانی نیاز به این روش درمانی وجود دارد که مشکلات بیمار بسیار شدید باشد. به هر حال این روش برای بیماران خاص که درد دنبالچه آنها باعث ناتوانی شده و این درد به روش های درمان غیر جراحی واکنش نداده باشد، می تواند مفید و سودمند باشد. معمولاً عمل جراحی با برداشتن یک بخش دنبالچه یا برداشتن کامل آن همراه است.

این انتخاب ها می تواند برای افرادی مفید باشد که با از بین رفتن پیشرفته دنبالچه و ناپایداری آن (در نتیجه جابجایی یا حرکت بیش از حد) مواجه باشند. احتمال موفقیت این روش درمانی بین ۶۰ تا ۹۱ درصد است. به هر حال بهترین نتایج این درمان را می توان برای افراد دچار جابجایی یا حرکت زیاد دنبالچه مشاهده کرد که توانایی حرکت عادی خود را از دست داده اند.

سایر درمان‌های بدون جراحی

اگر درد دائمی یا شدید باشد، گزینه‌های درمانی غیر جراحی دیگری وجود دارد که عبارتند از:

    تزریق :

تزریق موضعی یک عامل بی‌حس کننده (لیدوکائین) و استروئید (برای کاهش التهاب) می‌تواند تا حدودی علائم این عارضه را تسکین دهد. البته، توصیه می‌شود که این تزریق با استفاده از فلوئوروسکوپ یا  دستگاه سونوگرافی به عنوان راهنما انجام شود. تسکین حاصل از این روش می‌تواند از یک هفته تا چند سال دوام داشته باشد. انجام این تزریق در سال نباید از سه بار بیشتر شود.

•   درمان دستی یا جا انداختن دنبالچه:

علائم برخی از بیماران از طریق درمان‌های دستی (مانند درمان های دستی متد MEIN  که توسط متخصصین طب فیزیکی انجام می شود و روش کایروپراکتیک ) تسکین می‌یابند.

•    کشش:

کشش ملایم رباط‌های متصل به دنبالچه می‌تواند مفید باشد. یک فیزیوتراپ، کایروپراکتور، متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی  یا سایر متخصصان حوزه بهداشت و درمان که در این زمینه آموزش دیده‌اند می‌توانند بیمار را در مورد حرکات کششی مناسب راهنمایی کنند.

•    اولتراسوند:

فیزیوتراپی با اولتراسوند نیز برای تسکین درد مفید است.

اگر پزشک پس از انجام معاینه، عکسبرداری رادیولوژی و ام‌آرآی به این نتیجه برسد که عفونت و تومور علل درد دنبالچه نیستند، در این صورت درمان غیرجراحی طولانی مدت برای تسکین درد و اصلاح فعالیت‌ها گزینه معقولی خواهد بود.

پس از آنکه درد به حدی کاهش یافت که دیگر حرکت باعث درد بیش از اندازه نشود، انجام روزانه فعالیت‌های هوازی (ایروبیک) سبک مفید خواهد بود، چون افزایش جریان خون مواد مغذی بهبود دهنده را به ناحیه درد می‌رساند و باعث می‌شود قابلیت خوددرمانی طبیعی بدن فعال گردد. مزیت دیگر ورزش‌های هوازی آزادسازی اندورفین است، که همان فرآیند طبیعی تسکین درد در بدن می‌باشد.