تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای مغز (TMS) درمانی است که در آن از پالس‌های مغناطیسی برای تحریک کردن سلول‌های عصبی مغز استفاده می‌شود. سازمان غذا و دارو (FDA) استفاده از تحریک مغناطیسی مغز را برای درمان افسردگی ماژور تأیید کرده است. درمان تحریک مغناطیسی مغز صرفاً برای بیمارانی به کار برده می‌شود که حداقل یک داروی ضدافسردگی را امتحان کرده، اما از مصرف دارو نتیجه رضایت‌بخشی نگرفته‌اند. آزمایش‌ها نشان داده است که تحریک مغناطیسی مغز می‌تواند درمان موثری برای افسردگی ماژور، سکته مغزی، ام اس و پارکینسون باشد، البته پژوهشگران هنوز باید اطلاعات بسیار بیشتری را درباره روش‌های به حداکثر رساندن اثر TMS به دست بیاورند.
سازو کار اثرگذاری تحریک مغناطیسی مغز
در درمان تحریک مغناطیسی مغز از پالس‌های الکتریکی برای تحریک کردن نورون‌های مغز استفاده می‌شود. متخصص جریان برق را در سیم‌پیچ برقرار می‌کند تا سیم‌پیچ مانند مولد میدان مغناطیسی عمل کند. میدان مغناطیسی تولید شده، جریان برق را در مغز برقرار می‌کند.
تحریک مغناطیسی مغز به نورون‌های واقعی حمله می‌کند و آن دسته از شبکه‌های مغزی را هدف می‌گیرد که تصور می‌شود به دلیل افسردگی کُند شده‌اند. چون تحریک مغناطیسی مغز مستقیماً مغز را هدف می‌گیرد، سازو کار اثرگذاری TMS با داروهای خوراکی ضدافسردگی تفاوت دارد.
مصرف اکثر داروهای ضدافسردگی باعث افزایش تولید سروتونین در مغز می‌شود، اما تحریک مغناطیسی مغز مستقیماً عاملی را هدف می‌گیرد که بسیاری معتقداند دلیل اصلی افسردگی است ـ آن عامل گذرگاه عصبی است. تحریک مغناطیسی مغز شبکه مغز را از طریق اعمال پالس‌های الکتریکی تقویت می‌کند، شبکه مغز مسئولیت تنظیم فکرها، رفتارها و هیجان‌ها را به عهده دارد. به‌این ترتیب TMS علائم افسردگی ناشی از اختلال در ارتباط ناقل‌های عصبی را بهبود می‌دهد.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگانتحریک مغناطیسی مغز چگونه انجام می‌شود؟
ابتدا متخصص سیم‌پیچ الکترومغناطیسی را روی پیشانی بیمار می‌گذارد. سیم‌پیچ پالس‌های الکترومغناطیسی را اعمال می‌کند که سلول‌های عصبی مغز را تحریک می‌کند. سیم‌پیچ نزدیک ناحیه‌ای از مغز گذاشته می‌شود که تنظیم خلقی را کنترل می‌کند. قدرت میدان مغناطیسی تولید شده تقریباً معادل قدرت میدان مغناطیسی در اسکن MRI است.
پزشک یا پرستار معمولاً درمان TMS را انجام می‌دهد، البته این درمان به بیهوشی نیاز ندارد. درمان TMS سی تا شصت دقیقه طول می‌کشد و بیمار هنگام اعمال پالس‌ها، وارد شدن ضربه‌های بسیار ملایمی را روی پیشانی‌اش احساس می‌کند، سپس صدای خفیفی را به مدت چند ثانیه می‌شنود و بعد صدا قطع می‌شود. متخصص برای آن که دوز مناسب پالس‌های مغناطیسی را تعیین کند، میزان انرژی را تا جایی افزایش می‌دهد که دست‌ها یا انگشتان بیمار شروع به لرزیدن و منقبض شدن کند. اگر عوارض جانبی مشاهده شود، می‌توان شدت تحریک را در طول درمان تنظیم کرد. چنانچه پالس‌ها به سرعت و پشت سر هم اعمال شود، درمان تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای مکرر یا rTMS گفته می‌شود.
جلسه‌های درمان TMS
تحریک مغناطیسی مغز در چند جلسه انجام می‌شود و دوره معمول درمان rTMS چهار تا شش هفته طول می‌کشد. همچنین نوعی از TMS، به نام تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای عمقی (dTMS) وجود دارد که ناحیه عمقی‌تری از مغز را تحریک می‌کند و ناحیه بزرگ‌تری را پوشش می‌دهد.
تحریک الکتریکی مغز چقدر طول می‌کشد؟
مدت زمان جلسه‌های درمان TMS به سیم‌پیچ استفاده شده و تعداد پالس‌های اعمال شده بستگی دارد، هر جلسه درمان معمولاً 30 ـ 60 دقیقه زمان می‌برد. بیماران درمان را پنج روز در هفته دریافت می‌کنند. البته زمانبندی درمان به واکنش بیمار به درمان بستگی دارد.
زمان مشخص شدن نتیجه تحریک مغناطیسی مغز
اثر درمان با تحریک مغناطیسی مغز بسیار سریع‌تر از اثر مصرف داروهای ضدافسردگی مشخص می‌شود. بسیاری از بیماران تغییر در خلق و خو و علائم افسردگی را فقط پس از گذشت یک هفته از درمان گزارش می‌دهند. حال آن‌که بیش از شش هفته طول می‌کشد تا داروهای ضدافسردگی علائم را برطرف کنند.
به علاوه تحریک مغناطیسی مغز، برخلاف داروهای ضدافسردگی درمانی نیست که هر روز برای بهبود افسردگی به آن نیاز داشته باشید. بسیاری از بیماران نیازی ندارند که درمان را زودتر از پنج سال تکرار کنند.
تحریک مغناطیسی مغز تا چه حد مؤثر است؟
هرچند هنوز از نظر زیست‌شناسی کاملاً مشخص نیست که تحریک مغناطیسی مغز چگونه موجب بهبود بیماران می‌شود، به نظر می‌رسد که این تحریک روش موثری برای به حداقل رساندن علائم افسردگی و بهبود خلق و خو باشد.
پالس‌های الکتریکی مغز را تحریک می‌کند و فعالیت مثبت مغز را به منظور دوباره به هم متصل کردن شبکه‌های مغزی برمی‌انگیزد. برقراری این ارتباط براساس یک نظریه، موجب بهبود بلندمدت افسردگی و دیگر اختلال‌های خلقی می‌شود.
اکثر بیماران گزارش داده‌اند که تحریک مغناطیسی مغز افسردگی و علائم اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال خواب، اختلال توجه و اختلالات شناختی را بهبود داده است.
برای انجام دادن درمان TMS باید مصرف داروها را قطع کنم؟
خیر، می‌توانید مصرف داروهای فعلی را در دوران درمان TMS نیز ادامه دهید. اکثر بیماران همچنان داروهای ضدافسردگی را مصرف می‌کنند. وقتی نتایج درمان مشخص شود، متخصص بهترین راهبرد را تعیین می‌کند و دوز داروها را در صورت لزوم تغییر می‌دهد.
عوارض جانبی و خطرهای احتمالی تحریک مغناطیسی مغز
عوارض جانبی تحریک مغناطیسی مغز معمولاً خفیف تا متوسط است و پس از هر جلسه به سرعت برطرف می‌شود. عوارض عموماً پس از جلسه اول بیشترین شدت را دارد و به مرور زمان پس از تکرار درمان و عادت کردن بدن به درمان کمتر می‌شود. احساس ناراحتی در جمجمه از جمله عوارض جانبی شایع تحریک مغناطیسی مغز است که تقریباً یک‌سوم بیماران دچار آن می‌شوند.
تحریک مغناطیسی مغز بسیاری از عوارض جانبی ناشی از داروهای ضدافسردگی، مانند ناراحتی دستگاه گوارش، خشکی دهان، اختلال جنسی، افزایش وزن یا بی‌حالی و آرام‌بخشی شدید را ندارد. عوارض جانبی تحریک مغناطیسی مغز مدت کوتاهی پس از اتمام جلسه درمان برطرف می‌شود.
عوارض جانبی شایع پس از درمان تحریک مغناطیسی مغز به شرح زیر است:
- سردرد؛
- احساس ناراحتی در جمجمه در محل تحریک؛
- گزگز، گرفتگی و منقبض شدن یا لرزش عضلات صورت؛
- سرگیجه و گیجی و
- به ندرت پیش می‌آید که بیمار غش کند یا هنگام تحریک دچار تشنج شود. احتیاط‌های لازم برای به حداقل رساندن این خطر نادر انجام می‌شود.
انواع دیگر تحریک مغز
تحریک مغناطیسی مغز تنها نوع تحریک مغز نیست که روانپزشکان از آن برای درمان بیماری‌های سلامت روان استفاده می‌کنند. الکتروشوک درمانی (ECT) متداول‌ترین نوع تحریک است که پژوهش‌های گسترده‌ای نیز بر روی آن انجام شده است. فراموشی و بیهوشی از جمله معایب الکتروشوک است. بیماران برای انجام الکتروشوک درمانی باید بیهوش شوند. تحریک عصب واگ (VNS)، درمان مغناطیسی تشنج (MST) و تحریک عمقی مغز (DBS) انواع دیگری از تحریک مغز هستند. دانشمندان همچنان در حال یافتن روش‌های دیگر برای تحریک سلول‌های مغز به منظور بهبود اختلال‌های خلقی هستند.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
تحریک مغناطیسی مغز برای چه افرادی مناسب نیست؟
بیمارانی که قطعه فلزی ثابتی در سرشان دارند، نمی‌توانند درمان TMS را انجام بدهند ـ البته وجود بریس یا ترمیم فلزی دندان مشکلی را ایجاد نمی‌کند. اگر فلز در سر وجود داشته باشد، فلز حین درمان داغ و جابه‌جا می‌شود، عملکردش مختل می‌شود، به آسیب جدی دامن می‌زند یا حتی موجب مرگ بیمار می‌شود.
بیماران دارای پروتزهای فلزی زیر نباید درمان rTMS را انجام بدهند:
- استنت در گردن یا مغز؛
- کویل یا گیره آنوریسم؛
- محرک‌های عمقی بافت مغز؛
- الکترودهای اندازه‌گیری کننده فعالیت مغز؛
- پروتزهای فلزی در گوش، چشم و دهان؛
- وجود گلوله، قطعات ترکش یا هر فلز دیگری داخل یا نزدیک سر؛
- تاتوهای صورت با جوهر فلزی یا جوهر حساس به میدان مغناطیسی و
- دیگر دستگاه‌ها یا اشیای فلزی کار گذاشته شده داخل سر یا نزدیکی سر.
