گودی کمر یا لوردوز به قوس بیش از حد ستون فقرات گفته می‌شود، گاهی از این عارضه با اصطلاح پشت تابدار نیز یاد می‌شود. درمان گودی کمر با توجه به شدت بدشکلی، سن بیمار و نقص‌های عصب‌شناختی موجود انجام می‌شود. چنانچه گودی کمر خفیف باشد، پزشک درمان را شروع نمی‌کند و فقط بیمار را به مدت 4 ـ 6 ماه تحت نظر می‌گیرد.
اگر پزشک متوجه شود که گودی کمر بیشتر شده است، درمان را شروع می‌کند. فیزیوتراپی و ورزش درمانی به منظور افزایش دامنه حرکتی، انعطاف‌پذیری و قدرت توصیه می‌شود. داروهای مسکن و ضدالتهاب نیز برای رفع درد و التهاب تجویز می‌شود. بستن بریس یا کمربند طبی نیز برای جلوگیری از بیشتر شدن گودی کمر ضروری است. اگر گودی کمر شدید باشد و اختلالات عصبی ایجاد کرده باشد، انجام جراحی ضرورت می‌یابد. در ادامه با علائم و علل گودی کمر و روش‌های درمان آن آشنا می‌شوید.
علل گودی کمر
ستون فقرات انسان دارای انحنایی طبیعی است، اما زیاد بودن این انحنا دردسر آفرین می‌شود. گودی کمر شدید یا هایپرلوردوز به حالتی گفته می‌شود که انحنای رو به داخل ستون فقرات در ناحیه کمر بیش از حد عادی باشد. از این عارضه با اصطلاحات هایپرلوردوز، گودی کمر و پشت تابدار یاد می‌شود.
گودی کمر می‌تواند تمام گروه‌های سنی را درگیر کند، اما در کودکان نادر است. گودی کمر عارضه‌ای برگشت‌پذیر است. حالت اندامی نامناسب متداول‌ترین علت گودی کمر است. عامل‌های زیر نیز موجب بروز این بدشکلی می‌شود:
- چاقی؛
- پوشیدن مداوم و طولانی مدت کفش پاشنه بلند؛
- آسیب‌دیدگی‌های ستون فقرات؛
- بیماری‌های عصبی ـ عضلانی؛
- نرمی استخوان؛
- نشستن یا ایستادن طولانی مدت و
- ضعیف بودن عضلات مرکزی.
گودی کمر در خانم‌های باردار در واقع روش ستون فقرات برای سازگار کردن خود با وزن اضافۀ جنین است.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگانعلائم گودی کمر
انحنای بیش از اندازه ستون فقرات در بیماران مبتلا به هایپرلوردوز باعث می‌شود که شکم رو به جلو بیاید و باسن رو به عقب برود. وقتی از نیم‌رخ به بیمار نگاه می‌کنید، انحنای رو به داخل ستون فقراتش را مانند یک قوس بزرگ به شکل حرف C می‌بینید. بیماران قوس C شکل ستون فقراتشان را می‌توانند در آینه قدی ببینند.
گودی کمر با کمر درد و گردن درد همراه است و حرکت بیمار را محدود می‌کند. البته شواهد اندکی وجود دارد که رابطه بین گودی کمر و کمر درد را تأیید کند.
اکثر موارد گودی کمر خفیف است و کمر علی‌رغم قوس زیاد انعطاف‌پذیر می‌ماند. اگر قوس کمر سخت باشد و وقتی بیمار رو به جلو خم می‌شود، از بین نرود، مشکل جدی‌تر محسوب می‌شود.
می‌توانید آزمایش ساده زیر را برای بررسی وضعیت اندامی‌تان انجام بدهید:
- پشت به دیوار صاف بایستید. پاها را به عرض شانه باز کنید و پاشنه‌ها را در فاصله 5 سانتی‌متری از دیوار قرار بدهید.
- سر، کتف‌ها و باسن باید مماس با دیوار باشد و فضای بین دیوار و پشت کمرتان آن‌قدر باشد که بتوانید دست‌تان را وارد این فضا کنید.
- اما اگر گودی کمر زیاد باشد، فضای بین دیوار و پشت کمر بیشتر از یک دست خواهد بود.
زمان مراجعه به پزشک
اکثر موارد گودی کمر به درمان پزشکی ویژه‌ای نیاز ندارد و خودتان می‌توانید وضعیت اندامی‌تان را اصلاح کنید. همچنین لازم است که حرکات اصلاحی و نرمش‌های کششی را برای حفظ وضعیت اندامی صحیح انجام دهید.
اگر درد داشته باشید یا گودی کمر از نوع سخت باشد، باید برای تعیین علت گودی کمر به پزشک مراجعه کنید. پزشک متخصص ستون فقرات یا فیزیوتراپی را پس از تشخیص دادن علت گودی کمر معرفی می‌کند. بعضی موارد گودی کمر نشانه تحت فشار بودن عصب، تحلیل رفتن استخوان ستون فقرات یا آسیب دیدن دیسک است.
پزشک معاینه بالینی انجام می‌دهد و سوالاتی درباره زمان شروع درد و تأثیر آن بر فعالیت‌های روزمره می‌پرسد.
همچنین پزشک برای تایید تشخیص اولیه دستور انجام رادیوگرافی یا دیگر روش‌های عکس‌برداری را می‌دهد؛ ممکن است معاینه عصبی و تست‌های دیگر نیز انجام شود.
درمان گودی کمر
پزشک طرح درمان مناسب را بر مبنای تشخیص‌اش تهیه می‌کند. درمان اکثر موارد گودی کمر غیرجراحی و محافظه کارانه است. جراحی در موارد نادر ضرورت می‌یابد.
درمان‌های غیرجراحی شامل موارد زیر می‌شود:
- مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (تایلنول)، ایبوپروفن (ادویل و مورتین) یا ناپروکسن (الیو) برای کاهش درد؛
- کاهش وزن و
- فیزیوتراپی.
کودکان و نوجوانان مبتلا به گودی کمر باید برای هدایت رشد ستون فقرات بریس ببندند.
ورزش درمانی و حرکات اصلاحی
ممکن است پزشک توصیه کند که به متخصص فیزیوتراپی مراجعه کنید. متخصص فیزیوتراپی حرکات اصلاحی را به شما آموزش می‌دهد تا وضعیت اندامی‌تان را با انجام دادن این حرکات در خانه اصلاح کنید.
حرکات اصلاحی و کششی بسیاری برای اصلاح وضعیت اندامی وجود دارد، متخصص فیزیوتراپی حرکات مناسب را با توجه به سن و سطح تناسب اندام بیمار توصیه می‌کند. یوگا و یوگای صندلی حرکات مناسبی برای درمان لوردوز محسوب می‌شود. نکته مهم این است که برنامه ورزشی مناسبی را تهیه کنید و به آن پایبند بمانید. همچنین باید مراقب باشید که حالت اندامی صحیح را همواره هنگام نشستن، ایستادن یا انجام دادن فعالیت‌ها حفظ کنید.
در ادامه با تمرین‌های ساده‌ای آشنا می‌شوید که انجام دادن آنها به هیچ وسیله یا تجهیزاتی نیاز ندارد، اما اگر آنها را با پشتکار انجام بدهید، می‌تواند کمک موثری به رفع گودی کمر بکند.
پلانک
حرکت پلانک عضلات شکم، سرینی، شانه‌ها و بالای کمر را تقویت می‌کند.
برای انجام دادن حرکت پلانک به شکل زیر عمل کنید:
- دمر روی سطح راحتی مانند تشک یوگا بخوابید.
- خودتان را روی پنجه‌ها و کف دست‌ها بالا بکشید و بدن را از سر تا مچ پا در یک خط راست قرار بدهید. اگر قرار گرفتن در این وضعیت برایتان سخت بود، حرکت پلانک پایین را امتحان کنید: به جای این که بازو را کاملاً صاف کنید و وزن بدن را روی کف دست‌ها بیاندازید، روی آرنج‌ها قرار بگیرید.
- همان‌طور که در این وضعیت قرار دارید، عضلات شکم و سرینی را سفت کنید.
- حداقل 30 ثانیه در این وضعیت بمانید. وقتی قوی‌تر شدید، این مدت را بیشتر کنید.
پل باسن
این حرکت عضلات مرکزی و سرینی را تقویت می‌کند. برای انجام دادن حرکت پل باسن طبق مراحل زیر عمل کنید:
- به پشت دراز بکشید، زانوها را 90 درجه خم کنید و بازوها را صاف کنار بدن روی زمین بگذارید. پاها را به آرامی رو به بیرون بچرخانید.
- کف پاها را روی زمین فشار بدهید، عضلات سرینی را منقبض کنید و مفاصل ران (لگن) را بالا ببرید تا از زانوها تا شانه‌ها یک خط صاف ایجاد شود.
- چند ثانیه در این وضعیت بمانید، سپس به وضعیت اولیه برگردید.
- این حرکت را در یک یا دو نوبت 15 مرتبه‌ای انجام بدهید. وقتی عضلات مرکزی تقویت شد، سعی کنید تعداد نوبت‌ها را به سه نوبت افزایش دهید.
کشیدن کش مقاومتی
این حرکت عضلات بالای کمر و شانه‌ها را تقویت می‌کند. برای انجام دادن این تمرین به روش زیر عمل کنید:
- بایستید و یک کش مقاومتی را محکم بین دو دست بگیرید. دست‌ها را مقابل بدن بالا بیاورید و به عرض شانه و به موازات زمین از هم باز کنید.
- همان‌طور که شانه‌ها را به هم فشار می‌دهید، آن‌قدر کش را بکشید تا بازوها در کنار بدن قرار بگیرد.
- لحظه‌ای در این حالت بایستید، سپس به موقعیت اولیه برگردید.
- این حرکت را در دو نوبت 15 مرتبه‌ای انجام بدهید. وقتی عضلات بالاتنه تقویت شد، سعی کنید تعداد نوبت‌ها را به سه نوبت افزایش دهید.
پیش‌آگهی گودی کمر
اکثر موارد گودی کمر پیامد حالت اندامی نامناسب است. در این صورت انتظار می‌رود که بدشکلی پس از اصلاح حالت اندامی خود به خود از بین برود.
گام نخست برای درمان گودی کمر این است که به حالت اندامی خود حین انجام دادن فعالیت‌های روزمره توجه کنید. وقتی متوجه شدید که حالت صحیح ایستادن و نشستن چگونه است، سعی کنید این حالت را همواره حفظ کنید. درست است که حفظ حالت اندامی صحیح در ابتدا برایتان دشوار خواهد بود، اما نتیجه این کار بلافاصله مشخص می‌شود.
برنامه ورزشی برای خود تهیه کنید و تمرین‌ها و حرکات اصلاحی را هر روز انجام بدهید. اگر مطمئن نیستید که چه حرکاتی برایتان مناسب است، با پزشک معالجتان مشورت کنید.
یادآورهایی را برای خودتان بفرستید که صاف و صحیح نشستن یا ایستادن را به شما خاطر نشان کند. از خانواده و دوستان‌تان بخواهید که هر وقت با حالت قوز کرده پشت رایانه نشستید، به شما تذکر بدهند. حفظ حالت اندامی صحیح در ابتدا نیاز به هوشیاری و مراقبت دارد، اما پس از مدتی دیگر به صورت خودکار در وضعیت صحیح قرار خواهید گرفت.
پیشگیری از گودی کمر
غالباً با رعایت حالت اندامی مناسب می‌توان از گودی کمر پیشگیری کرد. حفظ هم‌ترازی ستون فقرات از وارد شدن فشار به گردن، لگن و پاها و در نتیجه بروز مشکلات متعدد در آینده جلوگیری می‌کند. رعایت توصیه‌های زیر مانع ابتلا به گودی کمر می‌شود:
- اگر اضافه وزن دارید، برنامه کاهش وزن را شروع کنید. برای لاغر شدن به روشی ایمن بهتر است با پزشک مشورت کنید.
- اگر ساعت‌های متمادی در طول روز می‌نشینید، بهتر است هر از گاه به خودتان استراحت بدهید، کمی راه بروید و حرکات کششی انجام بدهید.
- اگر مجبورید که مدتی طولانی بایستید، وزن بدن را مرتب بین دو پا جابه‌جا کنید یا حرکت از پاشنه به پنجه را انجام بدهید.
- هنگام نشستن کف پاها را روی زمین بگذارید.
- هنگام نشستن بالش یا حوله لوله شده‌ای را برای حمایت از کمر پشت کمرتان بگذارید.
- کفش راحت و پاشنه کوتاه بپوشید.
- برنامه ورزشی جذاب و دلخواهی را برای خود تهیه کنید و به آن پایبند بمانید.
دیگر بدشکلی‌های ستون فقرات
ستون فقرات یا ستون مهره‌ها بالاتنه را پایدار می‌کند و کمک می‌کند که بدن را صاف نگه دارید. ستون فقرات از مهره‌هایی با شکل نامنظم تشکیل می‌شود که روی یک خط صاف پشت سر هم قرار گرفته‌اند. ستون فقرات از نیم‌رخ دو انحنای ملایم دارد و از روبه‌رو صاف به نظر می‌رسد. اگر این انحناها بیشتر از حد عادی باشد، مشکلات جدی مانند کمردرد، مشکلات تنفسی و خستگی مزمن بروز می‌یابد. اسکولیوز و کیفوز یا گوژپشتی دو بدشکلی دیگر ستون فقرات هستند که در ادامه با آنها آشنا می‌شوید.
اسکولیوز
اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات به حالتی گفته می‌شود که ستون فقرات به جای آن که به صورت یک خط صاف دیده شود، انحنایی جانبی پیدا می‌کند و به شکل حرف S یا C دیده می‌شود. انحناهای بزرگتر موجب ناراحتی بیمار می‌شود، اما انحراف‌های جزئی مشکل خاصی را به وجود نمی‌آورد.
متخصص روش درمان اسکولیوز را بر پایه ارزیابی انحناء ستون فقرات، علت انحراف و سن بیمار توصیه می‌کند. اسکولیوز خفیف (کمتر از 25 درجه) به درمان نیاز ندارد و متخصص صرفاً بیمار را به مدت 4 ـ 6 ماه تحت نظر می‌گیرد تا ببیند که آیا انحراف بیشتر می‌شود یا خیر. اگر انحراف بیشتر از 30 درجه باشد، لازم است که بریس برای کند کردن سرعت پیشرفت اسکولیوز بسته شود. بیماران دچار اسکولیوز شدید (بیشتر از 40 درجه) باید برای جلوگیری از بیشتر شدن انحراف، جراحی انجام بدهند. اصلاح، تثبیت و فیوژن ستون فقرات متداول‌ترین عمل‌هایی هستند که برای درمان اسکولیوز شدید انجام می‌شوند.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
کیفوز یا گوژپشتی
کیفوز یا گوژپشتی به حالتی گفته می‌شود که انحنایی غیرعادی در ناحیه صدری ستون فقرات ایجاد شده و پشت بدن را گرد کرده باشد. درمان کیفوز به علت عارضه بستگی دارد و با روش‌هایی مانند بستن بریس، فیزیوتراپی، درمان دارویی و جراحی انجام می‌شود. اگر بیماری شوئرمن علت کیفوز باشد، ممکن است بستن بریس برای پیشگیری از بیشتر شدن قوز لازم باشد. فیزیوتراپی و ورزش درمانی برای افزایش دامنه حرکتی، انعطاف‌پذیری و قدرت توصیه می‌شود. اگر پوکی استخوان علت کیفوز باشد، دارو برای پیشگیری از شکستگی‌های فشاری تجویز می‌شود. اگر کیفوز دردناک باشد، موجب ناتوانی بیمار شده و واکنش رضایت‌بخشی به درمان‌های غیرجراحی نشان نداده باشد، جراحی توصیه می‌شود.
