آنالیز ترکیب بدنی، تجزیه و تحلیل آنچه در بدن انسان وجود دارد، می‌باشد که بدن را از نظر محتوای آب، توده عضلانی، توده چربی بدن، شاخص توده بدن، سطح چربی احشایی (چربی اطراف اندام‌های بدن) و نرخ متابولیسم پایه، ارزیابی می‌کند. آنالیز ترکیب بدنی، همچنین اطلاعاتی را در مورد تعادل بین محتوای آب درون سلول‌های بدن و محتوای آب اطراف سلول‌های بدن ارائه می‌دهد.
امروزه با این روش، بیشتر پزشکان و کارشناسان به تدریج از روش‌های اندازه‌گیری شاخص توده بدنی (BMI) به عنوان تنها معیار تشخیص چاقی دور می‌شوند. این بدان دلیل است که BMI، محاسبه‌ای بر اساس قد و وزن فرد است اما هیچ داده‌ای در مورد اینکه وزن فرد شامل چه چیزهایی می‌شود، ارائه نمی‌دهد.
شاید تعجب‌آور باشد که بدانیم همه‌ی افراد دارای BMI بالا، چاق نیستند.
دقیق‌ترین روش برای تشخیص چاقی، آنالیز ترکیب بدنی است که تجزیه و تحلیل دقیقی از اینکه توده‌ی بدن شامل چه چیزهایی می‌شود، ارائه می‌دهد، همراه با توصیه‌هایی برای نیازهای عضلانی و تعادل چربی.
تعاریف
- وزن: وزن شما به پوند یا کیلوگرم
- LBM: توده بدون چربی بدن (کل)
- ارزیابی مقطعی LBM :LBM هر کدام از اندام‌ها و بالاتنه
- TBW: آب کل بدن
- ECW: آب خارج سلولی (خارج از سلول)
- ICW: آب درون سلولی (داخل سلول)
- MBF: توده‌ی چربی بدن به پوند یا کیلوگرم
- PBF: درصد چربی بدن
- BMI: شاخص توده بدن (بر اساس قد و وزن)
- WHR: نسبت دور کمر (توزیع ذخایر چربی در شکم و پهلو)
- BMR: میزان متابولیسم پایه – کالری مورد نیاز برای حفظ عملکرد پایه. عضله (در LBM) انرژی (کالری) بیشتری نسبت به چربی مصرف می‌کند. عضله‌ی بیشتر، به معنای BMR بالاتر است.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
فرم درخواست مشاوره رایگان
انواع مختلف آنالیز و اندازه‌گیری ترکیب بدنی
-
کولیس چین پوستی
راحت‌ترین و در دسترس‌ترین روش برای آنالیز ترکیب بدنی، ارزیابی چین پوستی است که می‌تواند با استفاده از سه، چهار یا هفت محل (یعنی همان قسمت‌های بدن) انجام شود. برای انجام این ارزیابی، مربی یا تکنسین، پوست را نیشگون می‌گیرد و سپس از دستگاه کولیس پوست برای اندازه‌گیری ضخامت چین‌خوردگی پوست برای هر محل از بدن استفاده می‌کند. بعد از قرار دادن اعداد در یک فرمول، او می‌تواند ترکیب بدنی‌تان را تخمین بزند.
جوانب مثبت تست کولیس پوست:
کولیس‌ها نسبتاً ارزان قیمت هستند. این تست از همه روش‌های ذکر شده در اینجا، آسان‌ترین روش و به راحتی قابل دسترس است. ارزیابی مناسب چین پوستی را می‌توان فقط در عرض چند دقیقه، در هر زمان و مکان انجام داد.
جوانب منفی تست کولیس پوست:
توزیع چربی بدن می‌تواند در دقت تست تأثیرگذار باشد. اگرچه این تست را می‌توان برای اندازه‌گیری هر ناحیه اصلی از بدن استفاده کرد (از جمله قسمت بالاتنه، قسمت میانی و پایین تنه)، اما کسی که مقادیر بیشتری چربی در خارج از نواحی اندازه‌گیری شده نگه دارد، ممکن است در پایان کار، عددهای پایین‌تری در این اندازه‌گیری داشته باشد. خطای انسانی یک عامل تعیین‌کننده است و این روش بسته به تجربه و دانش تکنسین و نحوه کار با کولیس عمل می‌کند، بنابراین نکته اصلی این است که برای استفاده از این دستگاه باید تمرین و تجربه کافی را داشته باشید یا یک تکنسین متخصص برای این کار پیدا کنید. مهمترین نکته این است که در هر بار اندازه‌گیری، دقیقاً از همان نقاط قبلی در بدن استفاده کنید.
-
امپدانس بیوالکتریک
این نام نباید شما را بترساند. کاربران حتی کوچک‌ترین مورد درد و ناراحتی را احساس نمی‌کنند. مقیاس‌های امپدانس بیوالکتریک از ساده (مقیاس طبیعی با الکترودهای زیر هر پا احتمالاً متداول‌ترین و در دسترس‌ترین نوع هستند) تا پیچیده (مقیاسی که دارای دستگیره با الکترودهای اضافی باشد) متغیر است.
هر دو دستگاه با ارسال پالس‌های الکتریکی کوچک از بدن و اندازه‌گیری سرعت بازگشت آن پالس‌ها کار می‌کنند. از آنجا که بافت لاغر پالس‌های الکتریکی را سریع‌تر از بافت چاق هدایت می‌کند، هرچه جثه یک فرد لاغرتر باشد، زمان پاسخ سریع‌تر خواهد بود.
جوانب مثبت امپدانس بیوالکتریک:
نمایشگرهای امپدانس بیوالکتریک، به قدری مقرون به صرفه هستند که می‌توان یکی از آن‌ها را در خانه داشت. از آنجایی که این روش تنها به فشار دادن یک دکمه نیاز دارد، کاربران نیازی به تمرین قبلی ندارند و این روش تنها در طی چند ثانیه انجام می‌شود.
معایب امپدانس بیوالکتریک:
اندازه‌گیری‌های امپدانس بیوالکتریک به طور کلی دقت کمتری نسبت به سایر روش‌ها دارند. عددهای به دست آمده می‌تواند به شدت تحت تأثیر متغیرهایی مانند سطح آب‌رسانی بدن (از آنجا که آب باعث تحریک الکتریکی نیز می‌شود)، زمان صرف غذا (یک وعده غذایی دیر موقع می‌تواند نتایج را منحرف کند) و تمرینات (خواندن عدد درست بعد از ورزش منجر به خواندن میزان پایینی از چربی بدن می‌شود). برای دستیابی به مطابق‌ترین عدد در این ارزیابی، همیشه در یک زمان بخصوصی از روز و در شرایط مشابه، سنجش را انجام دهید.چ
-
وزن سنجی هیدرو استاتیک (وزن‌کشی زیر آب)
اگر فکر اینکه در زیر آب غوطه‌ور شوید باب میل و تصورات شماست، این ممکن است روش خوبی برای شما باشد. وزن سنجی هیدرو استاتیک که معمولاً به آن وزن‌کشی زیر آب گفته می‌شود، وزن طبیعی بدن یک فرد (خارج از آب) را با وزن بدن او در حالت غوطه‌ور در آب مقایسه می‌کند. با استفاده از این دو عدد و چگالی آب، می‌توان چگالی فرد را به طور دقیق تعیین کرد. سپس از این عدد برای تخمین ترکیب بدنی استفاده می‌شود.
وزن سنجی هیدرو استاتیک، برای سال‌ها به عنوان یک استاندارد طلا مطرح می‌شد، اگرچه، وزن سنجی هیدرو استاتیک قادر به سنجش تراکم استخوان نیست. در نتیجه، با انجام تست هیدرو استاتیک در افراد ورزشکاری که تراکم استخوان بالایی دارند، چربی بدن نادیده گرفته شده و در بزرگسالان مسن که تراکم استخوان کمی دارند، چربی بدنی بیش از حد ارزیابی می‌شود. این آزمایش‌ها می‌تواند داده‌های مفید زیادی را ارائه دهد اما بسیاری از کاربران مطمئن نیستند که چگونه از این اطلاعات استفاده کنند.
جوانب مثبت وزن سنجی هیدرو استاتیک:
وزن سنجی هیدرو استاتیک یک روش کاملاً دقیق برای اندازه‌گیری ترکیب بدنی است. این تکنیک از متغیرهای امتحان شده و واقعی استفاده می‌کند که دارای درصد خطای کمی هستند.
معایب وزن سنجی هیدرو استاتیک:
برای انجام این ارزیابی، باید یک آزمایشگاه یا یک مرکزی را پیدا کنید که وزن سنجی هیدرو استاتیک را ارائه دهد که در مقایسه با سایر روش‌ها می‌تواند کمی ناخوشایند و گران‌تر باشد. همچنین برای انجام این آنالیز، افراد باید با فشار و زور هرچه بیشتر هوا را از ریه‌های خود بیرون دهند (برای کاهش احتمال خطا) و کاملاً در زیر آب بنشینند که این کار ممکن است برای برخی از افراد ناخوشایند باشد.
-
DEXA (جذب انرژی اشعه ایکس دوگانه)
تست توده چربی بدن روشی عالی برای داشتن یک معیار دقیق برای ترکیب بدنی است. روش‌های زیادی برای تست توده چربی بدن وجود دارد، اما اکثر متخصصان بر این ایده توافق نظر دارند که اسکن DEXA (Dual-Energy X-ray Absorptiometry) دقیق‌ترین فناوری موجود برای این آزمایش است.
آیا فکر می‌کنید که کاربرد اشعه ایکس فقط برای تشخیص شکستگی استخوان‌ها می‌باشد؟ اسکن DEXA بیماران را در معرض پرتوهای اشعه ایکس با شدت متفاوت قرار می‌دهد و می‌تواند برای اندازه‌گیری تراکم مواد معدنی استخوان در کنار ترکیب بدنی استفاده شود. برای انجام این اسکن، فرد بر روی یک میز دراز می‌کشد درحالی‌که یک بازوی ماشینی از بالای بدن او عبور می‌کند که یک پرتوی اشعه X با انرژی بالا و کم را صادر می‌کند. با اندازه‌گیری میزان جذب هر پرتو به قسمت‌های مختلف بدن، تکنسین می‌تواند میزان تراکم مواد معدنی استخوان، توده بدنی بدون چربی و توده چربی را به دست آورد؛ و از آنجا که این دستگاه، اعضای بدن را به صورت جداگانه اسکن می‌کند، از این تست همچنین می‌توان برای آنالیز ترکیب بدنی استفاده کرد، بنابراین شما می‌توانید سوءظن خود را در مورد اینکه پای راست شما کمی قوی‌تر از پای چپتان است تأیید یا رد کنید.
جوانب مثبت اسکن DEXA:
اسکن DEXA در اندازه‌گیری ترکیب بدنی بسیار دقیق است. اسکن DEXA سریع، خشک (بر خلاف روش هیدرو استاتیک) و بدون درد بوده و به‌راحتی با دراز کشیدن چند دقیقه بر روی میز انجام می‌شود. اسکن DEXA از وزن سنجی هیدرو استاتیک که به عنوان استاندارد طلا تلقی می‌شود، پیشی گرفته است و بیشتر از وزن سنجی زیرآبی (هیدرو استاتیک)، می‌تواند به عنوان معیار سنجش در تحقیقات بالینی مورد استفاده قرار بگیرد.
جوانب منفی DEXA:
معمولاً برای گرفتن اسکن DEXA باید یک وقت ملاقات با یک پزشک متخصص رزرو کرد. سطح بالای دقت این اسکن در مقایسه با سایر روش‌ها، قیمت نسبتاً بالایی را نیز به همراه دارد که بر اساس موقعیت و محل متفاوت خواهد بود.
-
پلتیسموگرافی (حجم سنجی) جابجایی هوا (BOD Pod)
پلتیسموگرافی یا حجم سنجی جابجایی هوا (BOD Pod) در واقع بسیار شبیه به وزن سنجی در زیر آب است. اولاً، فرد در یک دستگاه کوچکی می‌نشیند. سپس، با اندازه‌گیری میزان هوای جابجا شده توسط فرد، تکنسین می‌تواند تراکم بدن او را تعیین کند. سپس مانند وزن سنجی در زیر آب، از چگالی بدن فرد برای محاسبه ترکیب بدن او استفاده می‌شود.
جوانب مثبت پلتیسموگرافی جابجایی هوا:
از آنجا که در روش پلتیسموگرافی جابجایی هوا نیازی به غوطه‌ور شدن در زیر آب به مدت طولانی نیست، بسیاری از افراد این روش را راحت‌تر می‌دانند. شکل و اندازه دستگاه به کار رفته در این تکنیک که به طور معمول به تخم‌مرغ شباهت دارد، آن را برای افراد تقریباً از هر سن، شکل و اندازه مناسب می‌کند.
جوانب منفی پلتیسموگرافی جابجایی هوا:
مانند وزن سنجی هیدرو استاتیک (در زیر آب) و اسکن DEXA، پلتیسموگرافی جابجایی هوا را شاید نتوان در هر سالن بدن‌سازی یافت کرد. درحالی‌که دستگاه‌های موجود در بازار ممکن است در برخی از امکانات ورزشی سطح بالا دیده شوند، اما یافتن یکی از آن‌ها در نزدیکی شما ممکن است مشکل باشد. به علاوه، هزینه‌ی بالای آن ممکن است شما را به سمت روش‌های دیگری سوق دهد.
صرف‌نظر از اینکه کدام روش را انتخاب می‌کنید، باید حداقل شش تا هشت هفته قبل از اندازه‌گیری مجدد درصد چربی بدن صبر کنید و مجدداً از همان روش استفاده کنید. روشی را پیدا کنید که برای شما مناسب باشد و به آن پایبند باشید. اگرچه غلظت‌های امپدانس بیوالکتریک و کولیس‌های پوستی نسبت به روش‌های پیشرفته‌ای مانند وزن سنجی در زیر آب، دقت کمتری دارند، اما اگر بخواهید از دست دادن (چربی) و افزایش (عضله) خود را ارزیابی کنید، هنوز هم این روش‌ها می‌توانند یک ابزار فوق‌العاده مفید باشند.
مشاوره و راهنمایی
با تیمی از متخصصان ویژه در زمینه بیومکانیک، متعهد هستیم که به ورزشکاران، مربیان و علاقه مندان به ورزش در درک و بهبود عملکرد ورزشی انها از طریق لنز تحلیلی علمی کمک کنیم.
فرم درخواست مشاوره رایگان
و به یاد داشته باشید، ترکیب بدنی باید فقط یک معیار در مسیر سلامتی و تناسب‌اندام باشد (در کنار سایر موارد مانند کیفیت خواب، سطح انرژی و شادی) نه تمام تمرکز تمرینات شما.
